Robotisering en kunstmatige intelligentie. Velen denken dat daardoor banen verloren gaan. Anderen denken dat het wel meevalt. AI en robots nemen alleen routinematige werkzaamheden over aldus die laatste groep. Toch betekent het niet dat AI geen andere taken kan overnemen zo waarschuwt Levels in het Financieele Dagblad (FD). Dat creatieve taken of complexe communicatie niet kunnen worden geautomatiseerd zit volgens hem vol vooroordelen. Hij geeft als voorbeeld experimenten met hulphonden in de mantelzorg. Ook dat zou in eerste instantie niet kunnen. “Als je het enge gevoel kunt wegnemen, zijn daar grote slagen te verwachten.”
En dat houdt in dat behoorlijk wat mensen moeten worden omgeschoold om aan de slag te blijven. En daar is de hoogleraar niet bijster optimistisch over. “Dat we niet bang hoeven te zijn voor massawerkloosheid, wil niet zeggen dat het met de herscholing vanzelf goed komt.”

Knelpunten

We staan volgens hem aan de vooravond van grootschalige toepassing van technologieën die de aard van het werk ingrijpend veranderen. Levels is verbonden aan het Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt (ROA) en brengt de knelpunten in kaart tussen de vraag naar arbeidskrachten en het aanbod dat jaarlijks school en universiteit verlaat. Op de vraag hoe de wetenschap denkt over deze verdringing antwoordt Levels: “Carl Benedikt Frey, die voorspelde dat tot 47% van de banen zal verdwijnen, zit in mijn consortium. We zijn het er nu wel over eens dat zijn conclusies voor discussie vatbaar zijn. Als een taak automatiseerbaar is, geldt dat nog niet voor het hele beroep. Maar zelfs een kwart van 47% is al heel veel.”

Generieke vaardigheden belangrijker

Hij pleit dan ook voor een debat met als centrale vraag welke mensen hun baan kwijtraken en wat ze zouden moeten kunnen om een nieuw beroep uit te oefenen. “Het middensegment verschrompelt. Nieuwe beroepen vereisen vaardigheden die niet iedereen kan aanleren. Omscholing wordt onderschat,” aldus Levels. “Generieke vaardigheden worden belangrijker. Alle werknemers krijgen ermee te maken, niet alleen die 12% of 47%.'

Volwassenenonderwijs

Volgens de hoogleraar weten bedrijven het beste wat ze nodig hebben. “Maar als je het alleen aan hen overlaat, krijgen de meest talentvolle mensen herscholing en valt de rest uit de boot.” De overheid kan volgens Levels een rol spelen door een leven lang leren echt serieus te nemen. “Maak volwassenenonderwijs deel van het systeem. Kijk wat elders gebeurt en of dat werkt.”