In diverse sectoren zijn er bovendien zorgen over de beschikbaarheid van personeel op het moment dat de economie blijvend aantrekt en vergrijzing leidt tot het vertrek van ervaren vakmensen. Uit het rapport blijkt ook dat Nederland ondanks het ingezette herstel op de arbeidsmarkt een periode van geringe banengroei tegemoet gaat. De positie van laagopgeleiden komt verder in het gedrang door technologische ontwikkelingen en de hevige concurrentie op de arbeidsmarkt.

Crisis laat sporen na

In het rapport Sectoren in beeld zet UWV de belangrijkste arbeidsmarktontwikkelingen in sectoren op een rij. Het rapport laat zien dat de productie en de werkgelegenheid in meer dan de helft van de sectoren nog altijd niet terug zijn op het niveau van voor de crisis. In onder meer de bouw, de financiële dienstverlening, de chemie en de uitzendbranche en arbeidsbemiddeling kromp het aantal banen voor werknemers in de periode 2008-2013 met meer dan 10 procent. Prognoses voor de arbeidsmarkt duiden ook voor de komende jaren op een geringe toename van het aantal banen. De banengroei komt voor een belangrijk deel van de uitzendbranche en intermediairs. Hierbij gaan uitzendkrachten aan de slag in sectoren waar de vraag toeneemt. Naar sector bekeken wordt met name in de specialistische zakelijke dienstverlening en de opkrabbelende bouwnijverheid meer werkgelegenheid verwacht.

Groeisectoren

Door toenemende automatisering en digitalisering zijn structureel veel banen verdwenen in onder meer de landbouw, industrie en financiële dienstverlening. Er zijn echter ook groeibranches: in de IT, bepaalde technische diensten, online winkels en de opslag en dienstverlening voor het vervoer is het aantal banen de afgelopen 10 jaar soms fors gegroeid. Deze branches merken de gevolgen van de crisis, maar met het aantrekken van de economie liggen hier goede kansen voor banengroei. Ook binnen de industrie zijn er groeibranches, zoals de machine-industrie en de reparatie en installatie van machines.

Zzp’ers

UWV verwacht dat ruim de helft van de werkgelegenheidsgroei gaat naar zzp’ers en uitzendkrachten. De inzet van uitzendkrachten is weliswaar tijdens de crisis gedaald, maar recente prognoses laten weer een forse groei van het aantal uitzendbanen zien. Dit is doorgaans een teken van aantrekkende werkgelegenheid, maar het aandeel van de flexibele schil zal de komende jaren naar verwachting wel toenemen.

Mismatch

De huidige arbeidsmarkt kenmerkt zich door een overschot aan personeel. Tegelijkertijd zijn er signalen van een krappe arbeidsmarkt in bepaalde segmenten, bijvoorbeeld in technische en ICT-beroepen. Dit leidt tot de paradoxale situatie dat er moeilijk vervulbare vacatures zijn, maar dat het aantal werkzoekenden hoog blijft. Ook is er mogelijk onvoldoende gekwalificeerd personeel beschikbaar op het moment dat de economie blijvend aantrekt en vergrijzing leidt tot het vertrek van ervaren vakmensen. Werkgevers en werkzoekenden hebben er belang bij dat deze knelpunten worden opgelost. Volgens de onderzoekers ligt hier een noodzaak tot actief arbeidsmarktbeleid.

Werkgevers stellen door automatisering en digitalisering hogere eisen aan het personeel. Hierdoor, en door de crisis, ontstaat minder vraag naar middelbaar opgeleiden die vervolgens vaker aan de slag gaan op een lager niveau. Dit gaat ten koste van de positie van lager opgeleiden.