Volgens de beide heren is achteraf bezien te weinig aandacht besteed aan de omvang van de stromen werknemers uit met name Midden- en Oost-Europa. Omdat de verschillende EU-landen er economisch gezien ongeveer hetzelfde voorstonden, maakten maar weinigen gebruik van het recht op vrij verkeer. Maar met de toetreding van de Midden- en Oost-Europese landen werd dat een ander verhaal zo schetsen Asscher en Goodhart. Het inkomen van deze landen per hoofd van de bevolking lag op ongeveer een kwart van dat van de rijkere EU-landen. Vooral voor werknemers die laaggeschoold werk zochten, was dit een stimulans om te vertrekken.

Zo is in het Verenigd Koninkrijk ongeveer 20 procent van alle laaggeschoolde arbeiders niet binnen de landsgrenzen geboren. En in bepaalde lagelonensectoren, zoals de dienstverlening en de voedselindustrie, werken overwegend mensen uit de armere EU-landen. In Nederland is zo'n 12 procent van alle werknemers in de land- en tuinbouw afkomstig uit Midden- en Oost-Europa. En 7 procent in de zakelijke dienstverlening.

Code Oranje
 

Deze concurrentie heeft tot een ontregelend effect geleid voor een deel van de armere en minder hoogopgeleide burgers van de rijkere EU-landen. Volgens de heren is het nu dan ook tijd voor Code Oranje. ‘Het is nu tijd om te komen tot een nieuwe overeenkomst die eerlijk is voor zowel de mensen uit de 'zendende' als voor die in de 'ontvangende' landen. En we moeten misbruik uitroeien. Arbeiders uit armere EU-landen worden soms uitgebuit door gewetenloze werkgevers, die daarmee een concurrentievoordeel behalen ten opzichte van degenen die zich wel aan de regels houden. Nog te vaak krijgen werknemers te weinig betaald (soms zelfs minder dan het wettelijk minimumloon), moeten ze te lang werken en soms veel huur betalen voor belabberde onderkomens,’ zo schrijven zij.

Voordelen vrij verkeer

Een nieuwe overeenkomst die de EU gezamenlijk aan moeten gaan. ‘Dit vraagstuk wordt in Brussel nog onvoldoende als urgent ervaren en daarom dringen wij er bij onze Europese collega's met klem op aan om de negatieve aspecten van het vrije verkeer van werknemers hoog op de agenda te zetten en deze kwestie gezamenlijk aan te pakken. Als we willen blijven profiteren van de voordelen van het vrije verkeer, dan moeten we bereid zijn om de negatieve neveneffecten ervan te bestrijden - van verdringing tot uitbuiting. Dat is in het belang van alle EU-burgers.’