Sinds de nieuwe Arbowet van 2005 hoeft u geen contract meer af te sluiten met een arbodienst. Voorwaarde is wel dat u de zorg voor de arbeidsomstandigheden in uw organisatie met voldoende kennis van zaken aanpakt. Dit betekent dat u naast een contract met een bedrijfsarts minstens één werknemer aanwijst als preventiemedewerker.

 

De preventiemedewerker zorgt voor de dagelijkse veiligheid en gezondheid in uw organisatie en heeft daarbij een grote communicatierol. Hij (of zij) moet een arbeidsovereenkomst hebben en u mag hem niet freelance inhuren. Als uw organisatie niet meer dan 25 werknemers heeft dan mag u als werkgever zelf de taken van een preventiemedewerker op u nemen, als u voldoende ervaren en deskundig bent.

 

Deskundigheid

Volgens Arbowet artikel 13 moet u over eigen deskundig personeel beschikken voor de uitvoering van de risico inventarisatie en evaluatie (RI&E) en voor het vormgeven van het arbeidsomstandighedenbeleid in uw organisatie. De Arbowet geeft niet aan wat die deskundigheid precies is. Dat moet duidelijk worden op basis van een toetsing van de specifieke RI&E. De insteek hierbij is dat het niveau van de preventiemedewerker moet aansluiten op de complexiteit van de risico's in uw organisatie en de kenmerken van uw branche. Vaak worden op brancheniveau de branche-specifieke risico’s met bijbehorende oplossingen ook in kaart gebracht in een arbocatalogus. De preventiemedewerker moet op de hoogte zijn van dit sectorale hulpmiddel.

 

RI&E

Als u een preventiemedewerker wilt aanstellen, heeft u een actuele RI&E nodig. Dit lijkt zwaarder dan het is, omdat na de vernieuwing van de arbowetgeving het maken en toetsen van een RI&E veel eenvoudiger en goedkoper is geworden. U kunt dat ook vaak zelf doen, zonder dat u daarbij een arbodienst hoeft in te schakelen. Als u minder dan 25 werknemers heeft, dan kunt u zelf een goedgekeurde branchespecifieke RI&E (te downloaden op www.rie.nl) uitvoeren. Voor deze RI&E heeft u genoeg aan een ‘lichte’ toets zonder inschakeling van de arbodienst. Op www.rie.nl vindt u hier uitgebreide informatie over.

 

Toetsing

Voor de preventiemedewerker is een belangrijke taak weggelegd bij het opstellen en uitwerken van de RI&E. Hij zal echter niet altijd de RI&E mogen toetsen. Dat mag alleen een ‘gecertificeerd kerndeskundige’ en de meeste preventiemedewerkers beschikken niet over een dergelijk certificaat. Voor de toetsing moet uw organisatie dus waarschijnlijk een externe deskundige aantrekken. De kerndeskundige adviseert u over de mate van deskundigheid die uw preventiemedewerker moet hebben. U mag onderbouwd van dit advies afwijken.

Als u minder dan 25 medewerkers heeft, is het overigens niet nodig dat een ‘gecertificeerd kerndeskundige’ toetst.

 

Preventiemedewerker en personeelsvertegenwoordiging

De OR (of de personeelsvertegenwoordiging) moet akkoord gaan met de organisatie van preventie. De OR heeft geen inspraak bij wie u als preventiemedewerker aanstelt. U heeft echter wel instemming van de OR nodig voor:

• het deskundigheidsniveau dat vereist is voor uw preventiemedewerker
• het aantal preventiemedewerkers dat nodig is
• de taken van de preventiemedewerker
• de keuze voor ‘preventiemedewerker’ als staffunctie of als lijnfunctie
• de bevoegdheden van de preventiemedewerker
• het budget dat de preventiemedewerker krijgt
• het aantal uren per week waarvoor u de preventiemedewerker inschakelt
• de wijze waarop de preventiemedewerker wordt ondersteund door externen
• de rechtspositie van de preventiemedewerker, vanwege de onafhankelijke positie die deze moeten innemen.

 

Taken preventiemedewerker

De preventiemedewerker moet zorgen voor goede arbeidsomstandigheden en voor preventie van uitval door arbeidsongeschiktheid. Daarvoor zorgt hij onder andere dat medewerkers voorlichting krijgen over het onderhoud van apparaten, bewaakt hij een juist gebruik van beschermingsmiddelen en geeft hij instructies aan medewerkers over het werken met gevaarlijke stoffen.

 

Het takenpakket dat een preventiemedewerker bij u uitvoert, hangt af van de omvang van uw organisatie, de specifieke arbeidsrisico's en arbeidsomstandigheden binnen uw organisatie en het al of niet aanwezig zijn van andere deskundigen.

 

Vanuit de Arbowet is sprake van de volgende taken van een preventiemedewerker:

• meewerken aan de uitvoering van de RI&E
• overleg met de personeelsvertegenwoordiging over maatregelen rondom veiligheid, gezondheid en welzijn en het adviseren van de personeelsvertegenwoordiging over deze maatregelen
• uit (laten) voeren van maatregelen op arbogebied.

 

Algemene vaardigheden waarover de preventiemedewerker moet beschikken, zijn:

• inzicht hebben in de belangen van alle partijen
• constructief kunnen overleggen met de werkgever
• eigen standpunt kunnen bepalen.

 

In het algemeen kunt u ervan uitgaan dat u over een goede preventiemedewerker beschikt als deze een vaardige regisseur is en een goede allround interne adviseur. Hij is in staat waar nodig externe ondersteuning te zoeken en weet waar hij moet zijn voor deze ondersteuning.

 

Top-preventiemedewerker

De hierboven beschreven taken en vaardigheden gelden voor de standaard preventiemedewerker. Daarnaast zijn er taken en vaardigheden die horen bij een 'zware' preventiemedewerker. Met zo’n ‘zware’ preventiemedewerker heeft u een ‘maximale grip’ op de gezondheid in uw organisatie. U heeft dan meer kans dat u uw investeringen in gezondheid terugverdient. Deze top-preventiemedewerker:

• heeft een helikopterview over de (arbeids)omstandigheden in een organisatie en over de bedrijfsvoering
• beschikt over kennis van door branche-organisaties ontwikkelde instrumenten en kan deze ook toepassen
• kan een (branche-)RI&E uitvoeren en kan een plan opzetten om de risico's te beheersen
• is in staat voor het risicobeheersplan binnen een bedrijf draagvlak te organiseren vanuit een onafhankelijke positie
• is op de hoogte van de in de branche bekende middelen en manieren die bestaan voor het minimaliseren of laag houden van de risico's
• weet bij welke deskundigen en partijen hij moet zijn als er externe deskundigheid nodig is
• kan als een programmamanager optreden bij het inrichten en managen van een goed gezondheidsbeleid in de eigen organisatie
• begrijpt de samenhang tussen verzuim (oorzaken en aanpak), casemanagement, re-integratie, preventie en arbeidsrisico's
• kan op basis van de in het vorige punt genoemde inzicht optreden als regisseur van de samenwerking tussen interne en eventuele externe deskundigen.

 

Bijscholing

U kunt zorgen dat uw preventiemedewerker over voldoende deskundigheid beschikt door deze specifieke trainingen en bijscholingen te laten volgen. Er bestaat sinds 2008 een systeem van persoonscertificatie. Als u uw preventiemedewerker over dit certificaat beschikt, weet u dat u hij het juiste minimumniveau heeft qua deskundigheid. Ook staan u en uw preventiemedewerker sterker als de UWV of de rechter de preventiemedewerker aanspreekt op de oorzaken achter een ongeval of ziekte.

 

Extra scholing voor een preventiemedewerker is overigens geen absolute noodzaak. Zoals al aangegeven stelt de wetgever geen harde eisen aan het niveau van de preventiemedewerker en is certificering niet nodig. Een preventiemedewerker die zijn verantwoording neemt, kan ver genoeg komen als u hem daarvoor genoeg ruimte geeft. Dit is geen pleidooi om uw preventiemedewerker geen bijscholing aan te bieden. Extra scholing kan vooral nuttig zijn op het gebied van specifieke arbeidsrisico's waarmee de preventiemedewerker (nog) onvoldoende vertrouwd is.