Zo ga je het gesprek aan over leefstijl
Als een medewerker fors overgewicht heeft, of een straffe roker is, kun je als werkgever denken: dat zijn privézaken, daar heb ik niets mee te maken. Toch is dat maar ten dele waar, want leefstijl speelt een steeds bepalendere rol bij duurzame inzetbaarheid. Daar mag je het best met je medewerkers over hebben. Hoe pak je dat aan?
“Waar vroeger gezondheidsrisico’s van werk de voornaamste oorzaak vormden dat mensen niet gezond hun pensioen haalden, is dat nu veel vaker leefstijl”, zegt Giny Norder, bedrijfsarts bij Arbo Unie. “De arbeidsomstandigheden worden gemiddeld steeds veiliger en gezonder. Qua leefstijl zijn er ook enkele positieve trends. Zo daalt het aantal rokers gestaag – van 37% in 1991 tot 20,5% in 2021 – en neemt de alcoholconsumptie per hoofd van de bevolking geleidelijk af – van 10,03 liter pure alcohol in 1991 tot 7,73 liter in 2020. Daar staat tegenover dat overgewicht hand over hand toeneemt. In de jaren 80 was 27% van de volwassenen in Nederland te zwaar; nu zitten we met 37% matig overgewicht en 14% ernstig overgewicht op ruim de helft. Dat heeft met leefstijl te maken: met beweging, voeding. En er is zeker een verband met duurzame inzetbaarheid. Met overgewicht loop je bijvoorbeeld een verhoogd risico op 230 aandoeningen, van darmkanker tot diabetes en hart- en vaatziekten. Bij langdurig verzuim zien we ook steeds vaker dat leefstijl een belangrijke factor is.”
Hoe maak je leefstijl bespreekbaar?
Reden genoeg om het juist wél met medewerkers te hebben over leefstijl, vindt Giny. “Dat hoeft ook helemaal niet moeilijk te zijn, want je kan dit onderwerp heel goed inbedden in een gesprek over duurzame inzetbaarheid. Daar hoort het ook thuis. Want naast scholing en een goede balans tussen werk en privé is leefstijl even goed belangrijk om gezond je pensioen te halen. En dat wil iedereen. Als werkgever kun je ook daarin een rol spelen. Alleen al door het onderwerp bespreekbaar te maken, en samen met je medewerkers te kijken wat zij nodig hebben om gezondere keuzes te maken.”
Tips leefstijlgesprek
Haar tips om dit gesprek op een goede manier te voeren:
- Spreek medewerkers niet openlijk aan op hun leefstijl, maar neem het als vast onderdeel mee in gesprekken over duurzame inzetbaarheid (bij functioneringsgesprekken bijvoorbeeld).
- Zorg daarbij dat je medewerker in het gesprek de regie heeft. Daarbij is het van belang dat je toestemming vraagt: ‘Vind je het goed dat we het hierover hebben?’
- Blijf weg van oordelen en veroordelen. Dat is best lastig, want als je zegt: ‘Wat goed dat je wil afvallen!’ zit daar eigenlijk al een oordeel in verpakt. De grens kan dus heel subtiel zijn. Maar het gaat erom dat je ‘naast’ iemand gaat zitten.
- Dat doe je door open vragen te stellen. Een goede opening kan bijvoorbeeld zijn: ‘Wat denk je nodig te hebben om gezond je pensioen te halen?’ Dan heb je het helemaal nog niet over leefstijl, maar de kans is groot dat iemand daar wel op inhaakt, bijvoorbeeld met: ‘Ik zou eigenlijk moeten afvallen.’ Of: stoppen met roken.
- Wat ook een mooie ingang kan zijn, is de ‘wondervraag’: ‘Je gaat naar bed en als je morgen wakker wordt, is alles wat beter zou moeten zijn in je leven ook echt beter. Wat is dan de belangrijkste verandering?’ Het antwoord op die vraag geeft je inzicht in wat mensen echt drijft, en daar kun je dan op inspelen.
- Als je geen antwoord krijgt dat raakt aan leefstijl en je wil het daar toch over hebben, kun je een vervolgvraag stellen die verder naar dit onderwerp trechtert, zoals: ‘Hoe denk je dat leefstijl helpend of belemmerend kan zijn om je pensioen te halen?’
- Geeft iemand geen toestemming om het over leefstijl te hebben, geef dan niet meteen op. Vraag of je er nog een keer op mag terugkomen, bijvoorbeeld. Plan een extra gesprek in. Natuurlijk houdt het op als een medewerker echt niet wil. Maar geef dan in elk geval mee dat je er als werkgever altijd klaarstaat om die medewerker te ondersteunen wanneer dat verandert.
- Help je medewerkers ook buiten deze gesprekken om gezonde keuzes te maken. Zorg voor een gezond aanbod in het bedrijfsrestaurant, haal snoepautomaten weg, moedig beweging aan. En geef zelf het goede voorbeeld. Dan is het voor je medewerkers ook makkelijker om gezonde keuzes vol te houden.
