De coronacrisis biedt kansen om met mobiliteit de bakens te verzetten. Dat vindt ook Anne Marthe Jalvingh, adviseur Mobiliteit en Gedrag bij RoyalHaskoningDHV, het toonaangevende ingenieursbureau in advies- en projectmanagement. Binnen haar team noemen ze Anne Marthe trouwens liever verkeerspsycholoog: haar expertise richt zich op wat zich tussen de oren afspeelt van alle deelnemers aan het verkeer. Zij studeert op vragen als: waar zijn zij gevoelig voor en hoe kun je hun gedrag in een gewenste richting sturen? Jalvingh onderzoekt voor externe opdrachtgevers gedrag en beleving en helpt zo oplossingen te vinden voor duurzaam en veilig reizen.

Thuiswerken

De piketpaaltjes binnen haar vakgebied zijn de laatste tijd behoorlijk verplaatst. Neem bijvoorbeeld het thuiswerken en de invloed die dat heeft op de actuele mobiliteit. Vóór de crisis keken veel werkgevers vaak met de nodige argwaan naar thuiswerkende collega’s. Dat thuiswerken best productief kon zijn wilde er niet meteen in. Het moest eerst maar worden aangetoond. En wat blijkt? Het thuiswerken pakt verrassend goed uit. De productiviteit lijkt niet noemenswaardig onder druk te staan, sommige mensen worden zelfs veel productiever. En van serieuze files is al maanden geen sprake meer. Door de veranderde verkeersstromen wordt nu ook de inrichting van de infrastructuur onder de loep genomen.

Verstandig

Minder leuk werd het soms voor bedrijven en organisaties die investeerden in het gebruik van openbaar vervoer en daarvoor zelfs naar ov-vriendelijke locaties verhuisden of dat binnenkort gaan doen. Door corona en de beperkende maatregelen ten aanzien van trein, bus en metro is hun perspectief plotseling drastisch veranderd en moet iets worden verzonnen voor het tekort aan parkeerplekken, nu meer mensen noodgedwongen weer in de auto stappen. Hun focus op duurzame mobiliteit willen ze niet verliezen.

Hoe gaan organisaties met deze veranderingen om? Wat is een tijdelijk effect van de crisis en wat moeten we als blijvend beschouwen? Is het verstandig de crisis uit te zitten en duurzame mobiliteit als thema even te laten rusten? Of moeten werkgevers en werknemers er juist een tandje bij doen om van de gewijzigde omstandigheden te profiteren?

Jalvingh is hartstochtelijk voorstander van dat laatste. Meer aandacht voor duurzame mobiliteit vindt zij in deze tijden sowieso een morele plicht. Wie nog twijfelt aan nut en noodzaak verwijst Anne Marthe kortheidshalve naar de satellietfoto’s van steden, waar de luchtverontreiniging sinds corona sterk is verminderd. “Dat was toch onvoorstelbaar?” Duurzaamheid is, zegt ze, de laatste jaren steeds belangrijker geworden, en dat is het los van corona natuurlijk nog steeds. Ze zegt: “We hebben met elkaar klimaatdoelstellingen afgesproken. Die doelstellingen zijn er niet voor niets. Als je je als bedrijf alleen richt op geld verdienen en geen oog hebt voor duurzaamheid, dan gaat je dat op den duur werk kosten. Ga je niet mee met de tijd, dan snijd je jezelf in de vingers.”

Gezondere werknemers

Duurzame mobiliteit leidt volgens de verkeerspsycholoog tot een gezondere leefomgeving, gezonder gedrag en daarmee tot gezondere werknemers. Jalvingh: “Thuis doen wat thuis kan, meer bewegen en dus fietsen in plaats van de auto, en slimmer vergoeden. Zorg dat duurzaam reizen perfect aansluit op de wensen van de reizigers. Maak het aantrekkelijk.” RoyalHaskoningDHV is aangesloten bij de coalitie Anders Reizen, waarin een aantal grote bedrijven zoekt naar duurzame zakelijke mobiliteit. De coronacrisis biedt ook aan kleinere organisaties kansen om mee te doen en de ontwikkelingen te helpen versnellen.

Jalvingh: “Er zijn verschillende manieren waarop je dat als organisatie kunt doen. Denk aan de faciliteiten op kantoor voor werknemers die op de fiets lange afstanden overbruggen. Zijn er kleedkamers? Kun je zorgen voor een doucheruimte? Of iets simpels: hangen er voldoende haakjes om natte kleding te laten drogen? Kijk ook naar de manier waarop jouw organisatie de reiskostenvergoeding heeft ingeregeld. Onderzoek en maak inzichtelijk wat mensen zouden willen veranderen. Veel mensen stappen graag op de fiets, maar als dat niet aansluit op de regelingen van het bedrijf loopt het spaak.”

Ze vervolgt: “Het gaat ook om sturen op gedrag en voorwaarden opstellen. Als je bij parkeerbeleid iemand toestaat maximaal drie keer per week van een parkeerplek gebruik te maken, dan vindt men dat vaak niet echt leuk. Maar dergelijke voorwaarden kunnen overwogen worden, mits je passende alternatieven biedt voor de overige dagen. Maak het ook mogelijk om duurzaam reizen uit te proberen. Daag mensen uit om hun reisgedrag te veranderen en iets anders te ervaren. Stimuleer mensen vervolgens dat gedrag vol te houden. Een leaseauto moet niet aantrekkelijker zijn dan duurzaam reizen. Los van het statussymbool speelt bij leaseauto’s ook mee dat je er privé veel voordeel aan hebt. In je vrije tijd rijd je heel goedkoop. Zorg er daarom voor dat het ov en de fiets ook persoonlijk gewin opleveren en een leaseauto juist minder.”

Momentum

De coronacrisis heeft op het gebied van duurzame mobiliteit momentum gecreëerd. Het belang van nu handelen moet niet worden onderschat. Jalvingh: “Door tijdelijke verminderde capaciteit in het openbaar vervoer zijn veel mensen weer in de auto gestapt. Als je niet oppast gaan mensen daar aan wennen en wordt het steeds lastiger om het gedrag weer terug te draaien. Het beeld is dat op het gebied van het klimaat door corona veel dingen de goede kant opgaan. Maar als je niks doet met gedragsbeïnvloeding glijden mensen snel terug naar oud gedrag. We blijven gevoelig voor alles wat makkelijk en goedkoop is. Misschien is dat wel heel algemeen gesteld, maar die spotgoedkope vluchten zijn van de zotte. Mensen denken: wat maakt één zo’n weekendje nou uit? Maar als iedereen zo denkt heb je dus een probleem. Bedrijven hebben invloed. Doe het voor het klimaat, alle kleine beetjes helpen.”