Het is meer dan een voorbeeld. Het hoofdkantoor van Facebook staat in Californië. Logisch om daar ook een nieuw serverpark neer te zetten. Maar nee, gekozen werd voor een serverpark op de poolcirkel. Reden: het is in Californië niet zelden ziedend heet en om servers te koelen is veel energie nodig. Op de poolcirkel wordt de buitenlucht gebruikt als natuurlijke koelingsbron en een aanpalende rivier wordt gebruikt voor energieopwekking. Kostendingetje? Vermoedelijk niet. Steeds meer bedrijven – zo ook Facebook – beseffen dat social value wel eens het winnende businessmodel van de toekomst kan zijn. Ook in economisch zware tijden. Al is het bewijs ervan kwantitatief lastig te geven omdat het überhaupt al lastig is om een sluitende definitie te geven over wat MVO precies inhoudt en waar de grenzen liggen. De vraag of social value inderdaad het winnende businessmodel is, hebben we voorgelegd aan Guido Heezen van Effectory. Zijn antwoord: “Uit het Beste Werkgeversonderzoek van VNU Vacature Media en Effectory blijkt dat maatschappelijk betrokken organisaties over de gehele linie beter scoren dan andere organisaties.” Medewerkers van ‘beste bedrijven’ vinden organisaties veel leuker dan gemiddeld (score 7,7 ten opzichte van een 6,9 bij andere organisaties). Ook zijn zij oprecht trots op hun werkgever (score 7,1 ten opzichte van een 6,3 elders) en hebben zij het gevoel echt bij hun organisatie te passen (rapportcijfer 7,5 tegenover een 7,0 bij andere organisaties). Zij hebben ook het gevoel dat de organisatie als geheel succesvoller is (score 7,3 ten opzichte van een 6,3 elders). Heezen: “We meten elk jaar wat de beste werkgever van Nederland is, en dan merk je de laatste jaren dat MVO echt begint te spelen. Ga je niet mee met MVO, dan ga je de boot missen. De mate waarin een organisatie bijdraagt aan de maatschappij blijkt heel belangrijk te zijn voor de populariteit als werkgever. Wat we in onze onderzoeken merken is dat de bevlogenheid van medewerkers beperkt is als je niets aan MVO doet.” Het is voor Heezen dan ook meer dan onderbuik dat MVO daadwerkelijk een winnend businessmodel is. “Het kan niet toevallig zijn dat FMO en ASN banken zijn die goed scoren in de lijst beste werkgever. Dat een club als Buurtzorg Nederland het goed doet… Er is iets gaande, ook al laat zich dat lastig kwantificeren. Belangrijkste is denk ik dat het signalen zijn die van onderaf uit de organisatie komen. Medewerkers willen het, leiders leggen het niet op. Maar als ik met bestuurders spreek, snappen ze wel steeds beter waar ik het over heb.”

 

Schijnloyaliteit

In een recente toespraak sprak Heezen over ‘schijnloyaliteit’. Omdat het crisis is, blijven mensen zitten waar ze zitten, en is MVO dus een mooi verhaal, maar daar draait het uiteindelijk de medewerker toch niet om? Heezen: “Personeel zit momenteel gevangen in een web. Ze hebben huis, hypotheek en kinderen te onderhouden. Maar ze zouden vaak graag weg willen en werken bij een bedrijf/organisatie dat wel appelleert aan hun wensen. Als het economisch ook maar even beter gaat, zul je zien dat die mensen heel snel vertrekken naar bedrijven die echt invulling geven aan social value.” Een dilemma dringt zich op. Veel bedrijven maken onzinnige dingen. Plastic speelgoed dat vervuilt, frisdrank dat ongezond is. Kunnen bedrijven dan niet beter direct stoppen? Heezen is ervan overtuigd dat elk bedrijf toegevoegde waarde kan bieden en dat we MVO en milieu niet moeten gaan matchen. “Kijk naar een bedrijf als Pepsi. Zij hebben een geweldig distributienetwerk en zetten dat in voor hulpgoederen. Unilever voedt mensen in Bangladesh op in hygiëne en helpt met medicatie. Wat je als bedrijf nodig hebt, is een soort trots om iets uit te dragen. Ga vooral niet compenseren zoals de katholieken naar de biecht gaan, maar laat zien waar je als organisatie voor staat.” Opvallend in de lijstjes van beste werkgever is dat het vooral kleinere organisaties zijn die goed scoren, waar het vroeger vooral de Philipsen en banken waren. Heezen herkent dat patroon wel. “Natuurlijk hebben ook grote organisaties MVO ontdekt, maar het zijn toch vaak logge bureaucratische organisaties waarbij het vaak wat minder goed over de bühne komt.”

 

NL Helpt

Indicatie dat MVO er echt toe gaat doen, vinden we bij het Oranje Fonds en NL doet. NL Doet zet vrijwillige inzet in de spotlights en stimuleert iedereen om een dag(deel) de handen uit de mouwen te steken. Bij de vorige editie waren er al 350.000 Nederlanders actief en werden 7.000 klussen geklaard. Een record. Bij NL Doet merken ze ook dat steeds meer bedrijven aansluiten. Wat heet, de groei is explosief. Was het percentage bedrijven in 2011 nog twaalf procent, in 2012 was dat percentage gegroeid naar 40 procent! Volgens directeur NL Doet Ronald van der Giessen overtreft de deelname voor bedrijfsmatig vrijwilligerswerk zelfs de verwachtingen. “Ik kom net bij Tempo Team vandaan. We hebben daar een intentieverklaring getekend om de kans van jongeren op de arbeidsmarkt te vergroten. Wat je ziet, is dat steeds meer bedrijven hun missie verbinden aan MVO. En ja, we moeten wat doen voor Oeganda, maar ook voor zaken dicht bij huis. Met name voor kleinere bedrijven zijn kleine klussen als NL Doet makkelijk haalbaar. HR gaat steeds geïntegreerder over personeelsbeleid nadenken. Dat gaat over salaris, maar net zo goed over de vraag of je trots kunt zijn op je bedrijf. Het draait niet meer alleen om geld verdienen merk ik. De maatschappij verwacht steeds meer dat bedrijven iets terugdoen voor de wereld. En ik kan niet anders dan concluderen die inhaalslag heel hard gaat.” Ook Van der Giessen denkt dat social value een onderscheidend businessmodel kan zijn. En dan vooral voor dienstverlenende bedrijven en banken omdat die veel me-too producten maken. Van der Giessen: “Middels MVO kunnen ze onderscheidend worden. Voor productiebedrijven is dat lastiger, daar moet het product gewoon goed zijn. Maar ook voor die bedrijven geldt: zingeving is echt een issue geworden de laatste jaren. Vroeger gingen bedrijven bowlen of een dag naar de Efteling. Nu steunen ze een goed doel.” Een aanpak die nog crisisbestendig is ook. Van der Giessen: “Misschien heeft het succes van de instroom bij NL Doet juist ook wel met de crisis te maken. Een goed doel uitvoeren kost alleen tijd. Een dag was het personeel toch wel weggegaan. Maar het kost geen extra geld. De tijd dat een bedrijf voor een x-bedrag zijn naam ergens in de vorm van sponsoring aan verbond, is wel een beetje voorbij in deze crisistijd.”

 

Voor de liefhebber: 15/16 maart 2013 komt NL Doet weer in actie. Projecten kunnen nu al aangemeld worden. www.nldoet.nl

 

Conclusie: het lijkt in deze tijd van transparantie door internet en social media zichtbaarder dan ooit wanneer organisaties zich verrijken ten koste van hun omgeving. Door het toenemende belang dat gehecht wordt aan duurzaamheid roept dit steeds meer weerstand op. Het lijkt simpelweg onacceptabel geworden met het oog op de toekomst. Medewerkers mijden een dergelijke werkgever dan ook en klanten doen liever ergens anders zaken. Met een ‘like’, ‘flashmob’ of een rating word je vandaag de dag feilloos aan de schandpaal genageld mocht dat nodig zijn. Daar heb je tegenwoordig Youp van ‘t Hek niet meer voor nodig.

 

MVO is investeren in mensen

Communicatiebureau Hemels van der Hart vult de MVO-gedachte op geheel eigen wijze in. Leidinggevenden moeten daar buiten de normale vakantie om een maand per jaar verplicht stilstaan bij de zin van het werk en minimaal één inzicht opdoen. Een verplichte sabbatical van een maand dus. Voor de andere medewerkers is er een dagprogramma. De leidinggevende moet een maand gaan doen wat hij of zij het allerliefste wil. In die zin, ze mogen niet hun huis gaan opknappen, maar moeten tot inzicht en zelfontplooiing komen. Communicatiemanager Barbara Jonker over het initiatief. “We kwamen tot de conclusie dat iedereen hier heel hard aan het werk is, maar dat tijd voor reflectie ontbreekt. Het idee is dat als je een maand echt weg bent, je weer fris kunt denken.” Zo ging één medewerker een maand skeeleren om te kijken of hij zijn oude niveau nog weer kon halen. Barbara: “Het ging zelfs beter dan gedacht. Een van de effecten is dat hij nu veel gezonder is gaan leven.” Overall leveren de sabbaticalverhalen bij Hemels van der Hart op dat de leidinggevenden met meer energie terugkomen, meer focus hebben en daardoor op de lange termijn meer rendement opleveren omdat ze effectiever werken. Wat dat is natuurlijk wel de vraag. De communicatiebranche heeft het in deze crisistijd heel moeilijk, en betaalt het zich dan wel terug om op jaarbasis een fte (12 keer een maand) te moeten financieren? Barbara Jonker: “Dat hebben we nog niet gedaan, maar dat rekensommetje is prima te maken. Je weet de kosten en we zien de nieuwe business die binnenkomt. Wij zijn ervan overtuigd dat het de investering uiteindelijk terugbetaalt.”

 

Recruitment en MVO

SQS Software Quality Systems Nederland beloont medewerkers met incentives als ze nieuwe collega’s aandragen. De medewerkers steken deze extra beloning niet geheel in de eigen zak, maar laten die deels ten goede komen aan een aantal geselecteerde goede doelen. SQS stimuleert hiermee de aanwas van nieuwe medewerkers en geeft tegelijkertijd invulling aan zijn streven maatschappelijk verantwoord te ondernemen. Eén van de kernwaardes van SQS is namelijk broederschap. De doelen zijn Villa PardoesStichting de Zonnebloemen de Dierenbescherming.Algemeen directeur Wilbert van den Bliek: “Onze medewerkers bepalen zelf waar het geld naar toegaat. SQS maakt per uit te keren incentive een deel over naar een van de gekozen goede doelen. Uiteraard mogen de medewerkers ook kiezen om een nog groter deel te doneren. Op deze manier slaan we twee vliegen in een klap. En het werkt, kan ik zeggen. De medewerkers zijn alleen maar blij dat ze op deze manier hun steentje kunnen bijdragen aan de groei van SQS én aan de maatschappij.”