Tijdelijke arbeidskrachten vaker slachtoffer ongevallen
De flexibilisering van de arbeidsmarkt roept nieuwe vragen op als het gaat om arbeidsomstandigheden. Zo zijn tijdelijke arbeidskrachten significant vaker slachtoffer van ongevallen dan vaste werknemers, vooral in de bouw. Een mogelijke verklaring is het gebrek aan kennis en vaardigheden bij tijdelijke arbeidskrachten. Ook niet-Nederlandse arbeidskrachten zijn relatief vaak het slachtoffer van een (dodelijk) arbeidsongeval. Het niet spreken van de voertaal was daarbij vaak een factor. Dit staat te lezen in het jaarverslag van de Inspectie SZW.
Sommige groepen zzp’ers worden vaker blootgesteld aan slechte werkomstandigheden. Inspecteurs zien bijvoorbeeld in de bouw dat risicovolle werkzaamheden steeds vaker worden uitbesteed aan zzp’ers. Vanwege de beperkte marges voor zzp’ers investeren zij vaak te weinig in hun eigen arbeidsveiligheid.
Verantwoordelijkheid
De Arbowet geeft de Inspectie beperkte mogelijkheden om op te treden tegen onveilige werksituaties bij zzp’ers. Dat is vooral ernstig als kwetsbare groepen zzp’ers zelf de verantwoordelijkheid voor veilig werken moeten dragen. De Inspectie ziet daarbij regelmatig de onwenselijke beweging dat werkgevers hun verantwoordelijkheid ontlopen voor arbeidsongevallen waarbij zzp’ers zijn betrokken.
Minimumloon
Aan de onderkant van de arbeidsmarkt ziet de Inspectie een tendens waarin een deel van de werkgevers zoekt naar manieren om arbeidskrachten zo goedkoop en risicoloos mogelijk in te zetten. Bijvoorbeeld via constructies die illegale tewerkstelling en onderbetaling mogelijk maken. Regelmatig zijn daarbij arbeidskrachten betrokken uit landen met een veel lager loonniveau dan Nederland. De Inspectie ziet ook constructies waarbij werkgevers formeel het minimumloon betalen, maar waarbij inspecteurs in de praktijk twijfelen of werknemers dat (uur)loon ook echt ontvangen.
Wet aanpak Schijnconstructies (WAS)
Het bestuurs- en strafrecht geven de Inspectie niet altijd de mogelijkheid om (zeer) slecht werkgeverschap aan te pakken. Schijnconstructies, zwartwerken met een uitkering en arbeidsuitbuiting zijn complex om te constateren en nog complexer om te bewijzen. En veel constructies zijn vanuit het perspectief van een eerlijke arbeidsmarkt verwerpelijk, maar niet in strijd met de letter van wet. De WAS beoogt dit tegen te gaan.
Lager offreren
Opdrachtgevers hebben mede daarom een belangrijke rol in (het mogelijk maken van) veilig en gezond werken aldus de Inspectie. Bij inspecties in de Grond-, Weg- en Waterbouw (GWW) en industriële reiniging bleek echter dat opdrachtgevers hun verantwoordelijkheden daarin vaak niet kennen. Bij aanbestedingen kijken ze primair naar de prijs, en minder naar gezond en veilig werken. Bedrijven voelen zich daardoor gedwongen om lager te offreren, ten koste van veilige en gezonde werkwijze. De Arbowet biedt hiervoor nog geen oplossingen.
