In ongeveer 15% van de 532 adviesverzoeken blijkt het daadwerkelijk om een klokkenluiderszaak te gaan. Het moet dan gaan om een werkgerelateerde misstand met een maatschappelijk belang, zoals bijvoorbeeld een overtreding van de wet of situaties die gevaar op kunnen op leveren voor personen, de volksgezondheid of het milieu. In 35% van de gevallen moet de zaak nader worden uitgezocht om te kunnen bepalen of de situatie inderdaad aan die randvoorwaarden voldoet. In de overige gevallen verwijst het Huis de melder door naar de juiste instantie.

75% van de klokkenluiders ervaart benadeling

Opvallend is dat ongeveer 75% van de klokkenluiders die zich meldt bij het Huis en die een melding bij de werkgever doet of heeft gedaan, benadeling ervaart. In de meeste gevallen gaat het daarbij om ontslag of het niet verlengen van het arbeidscontract. Paul Loven, voorzitter van het Huis voor Klokkenluiders, hierover: “Ik vind het buitengewoon ernstig dat iemand die op zijn werk te goeder trouw een melding doet van een mogelijke misstand vaak zo’n hoge prijs betaalt. Dat bewijst eens te meer dat het wettelijk verbod op benadeling dat vanaf 1 juli 2016 geldt er niet voor niets is”. Naast het verbod op benadeling verplicht de nieuwe wet alle organisaties met meer dan vijftig werknemers ook tot het invoeren van een interne meldregeling.  

Aard en sectoren

Ongeveer de helft van de klokkenluiderszaken waarin het Huis adviseert speelt zich af in de private sector, een derde binnen de publieke sector en het overige deel binnen de semipublieke sector. In de private en semipublieke sector komt fraude, verduistering of diefstal het vaakst voor; in de publieke sector betreft het veelal schendingen van voorschriften of regels.
Op verzoek van de melder kan het Huis ook onafhankelijk onderzoek verrichten naar de misstand of naar de benadeling van de klokkenluider zelf. In het eerste halfjaar werd twaalf keer zo’n verzoek ingediend. In de meeste gevallen betreft het daarbij oudere zaken die speelden voordat het Huis voor Klokkenluiders was opgericht. Ook hier is de verdeling per sector ongeveer gelijk aan de klokkenluiderszaken die door de afdeling Advies worden begeleid.

Rol werkgever

Naast kosteloos en vertrouwelijk advies, een luisterend oor en een eventueel vervolgonderzoek biedt het Huis voor Klokkenluiders ook praktisch advies aan werkgevers op het gebied van integriteit en het toewerken naar een open organisatiecultuur. Doel daarvan is dat meldprocessen bij werkgevers worden geprofessionaliseerd en dat eventuele meldingen van misstanden sneller worden op- en aangepakt. Ook medezeggenschapsraden kunnen hier een belangrijke rol in spelen. In het afgelopen halfjaar werd het Huis daarover ongeveer 300 maal door werkgevers benaderd.
Loven hierover: “Het is van groot belang dat werkgevers het belang inzien van een professionele omgang op dat vlak. Kortom, veilige, goed functionerende meldprocessen die ingebed zijn in een open organisatiecultuur. Alleen op die manier zorg je ervoor dat mogelijke misstanden binnen de organisatie sneller worden gesignaleerd en opgelost en dat werknemers die hun vinger opsteken niet in een benaderde positie terechtkomen”.