Regels rond de aanstellingskeuring 

In de Wet Medische Keuringen (WMK) is het lukraak toepassen van de aanstellingskeuring aan banden gelegd. Er gelden de volgende hoofdregels:

 

• Het is niet toegestaan om bij alle functies een aanstellingskeuring uit te voeren. Een aanstellingskeuring mag alleen worden verricht als aan de functie bijzondere eisen op het punt van de medische geschiktheid moeten worden gesteld. Met andere woorden: voor het vervullen van de functie is het noodzakelijk dat de werknemer aan bepaalde medische eisen voldoet. De werkgever moet deze eisen schriftelijk hebben vastgelegd.

 

• Een aanstellingskeuring mag pas plaatsvinden als de selectieprocedure is doorlopen en de werkgever van plan is de sollicitant aan te nemen. De keuring is dus het sluitstuk van de sollicitatieprocedure en kan niet dienen als selectiemiddel aan het begin van de procedure.

 

• Als aan een bepaalde functie een aanstellingskeuring is verbonden, is de werkgever verplicht om al bij de werving van sollicitanten te melden dat een aanstellingskeuring deel uitmaakt van de procedure.

 

Uitvoering van de regels

Een aanstellingskeuring is alleen mogelijk indien aan de vervulling van de functie bijzondere eisen op het punt van de medische geschiktheid moeten worden gesteld. De werkgever moet deze eisen schriftelijk vastleggen. Dit moet gebeuren via de volgende procedure:

 

• De werkgever moet hierover eerst advies vragen aan de bedrijfsarts of de Arbo-dienst. De bedrijfsarts of de Arbo-dienst zal aan de hand van de risicoinventarisatie- en evaluatie (RIE) nagaan of de functie bepaalde medische vereisten met zich meebrengt, en of die vereisten niet overbodig gemaakt kunnen worden door het treffen van gangbare arbomaatregelen. Vervolgens zal de bedrijfsarts of de Arbo-dienst nagaan of er medische onderzoeksmethoden beschikbaar zijn, waarmee men iemands medische geschiktheid kan vaststellen.

 

• De werkgever moet schriftelijk vastleggen wat het doel van de aanstellingskeuring is, welke vragen over de gezondheid er zullen worden gesteld en welke medische onderzoeken er mogen worden verricht. Ook hierover moet eerst het advies van de bedrijfsarts of de Arbo-dienst worden gevraagd.

 

• Het hele pakket (dus: eisen medische geschiktheid, doel en inhoud van de keuring en de adviezen van de bedrijfsarts of de Arbo-dienst hierover) moet vervolgens aan de ondernemingsraad worden voorgelegd (als die er niet is, aan de personeelsvertegenwoordiging), met het verzoek ermee in te stemmen.

 

• Pas als het hele pakket overeenkomt met het advies van de bedrijfsarts of de Arbo-dienst, en de ondernemingsraad ermee heeft ingestemd, kan de werkgever de bedrijfsarts of arbo-arts opdracht geven bij bepaalde functies een aanstellingskeuring te verrichten.

 

In de leidraad aanstellingskeuringen is een stappenplan opgenomen voor de handelwijze van de bedrijfsarts of de Arbo-dienst. De Leidraad kan geraadpleegd worden op www.aanstellingskeuringen.nl.

 

Wat kan er gebeuren als de werkgever het advies van de bedrijfsarts of Arbo-dienst negeert?

Stel bijvoorbeeld dat in de bovengegeven casus de Arbo-dienst van oordeel is dat er aan de betreffende functie geen bijzondere medische eisen verbonden zijn, en dat wordt geadviseerd geen aanstellingskeuring te laten plaatsvinden bij deze functie. Als de werkgever dit advies naast zich neerlegt en toch eist dat de arbo-arts de keuring uitvoert, kan het volgende gebeuren:

 

• De arbo-arts zal waarschijnlijk weigeren de keuring uit te voeren, omdat dit in strijd zou zijn met het advies dat zijn eigen Arbo-dienst, bij wie hij in dienst is, eerder heeft gegeven. Hij weet dus dat de keuring in strijd zou zijn met de wet, en dat hij het risico loopt in strijd te handelen met de voor zijn beroepsgroep geldende professionele standaard en met de voor hem geldende zorgvuldigheidsplicht. De kans is dus groot dat de arbo-arts weigert te keuren.

 

• Zou deze arts toch een keuring uitvoeren (of de werkgever vindt een andere arts bereid dit te doen), dan handelt de werkgever in strijd met de wet. De sollicitant kan een klacht indienen bij de Commissie Klachtenbehandeling Aanstellingskeuringen (zie www.aanstellingskeuringen.nl), die tot het oordeel kan komen dat de keuring ongeoorloofd was. Vervolgens kan de sollicitant naar de burgerlijke rechter stappen, stellen dat de werkgever een onrechtmatige daad heeft gepleegd (op basis van het oordeel van de Commissie) en schadevergoeding eisen.

 

Het is natuurlijk niet zeker of een sollicitant al die moeite zal doen, maar de werkgever moet wel met de mogelijkheid rekening houden.

 

Kan de werkgever zelf wat medische vragen stellen?

Als een aanstellingskeuring wettelijk niet mogelijk is (op grond van het afwijzende advies van de bedrijfsarts of Arbo-dienst), zal de werkgever misschien in de verleiding komen om dan maar zelf wat vragen te stellen tijdens het sollicitatiegesprek. Dit is echter niet toegestaan. Volgens de WMK mag de werkgever geen vragen stellen over de gezondheidstoestand van de sollicitant en over diens ziekteverzuim in het verleden. Hij mag ook niet langs andere wegen hierover inlichtingen inwinnen, bijvoorbeeld door contact op te nemen met de vorige werkgever van de sollicitant, of met diens ziekteverzekeraar. De sollicitant hoeft op dergelijke vragen geen antwoord te geven.