Hoewel het begrip ‘goed werkgeverschap’ slecht gedefinieerd is, speelt het in een aantal situaties een belangrijke rol wanneer dat betwist wordt, bijvoorbeeld bij ontslag, re-integratie en dus ook bij een aansprakelijkheidstelling bij een ongeval buiten de werkplek.

 

Begrip ‘goed werkgeverschap’

In de regel wordt goed werkgeverschap omschreven als gedrag ‘dat optimaal rekening houdt met de belangen en behoeften van werknemers vanuit de overtuiging dat dit voordeel heeft voor allen’.

 

Deze omschrijving heeft twee zwakke plekken:

• Zo wordt het denken in een harmoniemodel verabsoluteerd - er moet immers ‘voordeel voor allen’ zijn. Diep gelegen belangentegenstellingen worden hierbij uitgesloten;
• Het begrip is optimaal subjectief en voor velerlei uitleg vatbaar.

 

Dit artikel beperkt zich tot goed werkgeverschap dat ter sprake komt bij de aansprakelijkheidstelling ingeval van een ongeval buiten de werkplek.

 

Aansprakelijkheidstelling buiten klassieke werkplek

Een dagje een slipcursus volgen, een ballonvaart en snowboarden op een kunstskibaan zijn maar een kleine greep aan ontspanningen, leuke of spannende activiteiten die de werkgever kan organiseren als (een onderdeel van) een personeelsfeest of ander bedrijfsuitje. Uit de lagere rechtspraak volgt dat bedrijfsuitjes niet altijd vlekkeloos verlopen en dat incidenteel werknemers bij deze activiteiten letsel oplopen. De lagere uitspraak wijst ook uit dat werknemers gehavend uit een ongeval tijdens woon-werkverkeer komen en gedeeltelijk of geheel arbeidsongeschikt raken. De vraag komt dan op of de werkgever hiervoor aansprakelijk is. Anders gezegd, is een werkgever aansprakelijk voor een ongeval dat zich heeft voorgedaan buiten de klassieke werkplek?

 

Aan de hand van een aantal gerechtelijke uitspraken, krijgt u antwoord op die vraag.

 

Workshop rolschaatsen

Een werknemer stelde haar baas aansprakelijk, toen zij tijdens een workshop rolschaatsen, waaraan zij vrijwillig deelnam, letsel opliep. De Hoge Raad oordeelde dat er onvoldoende verband bestond tussen de eigen werkzaamheden van de medewerkster en het rolschaatsen. De werkgever had op grond hiervan weliswaar onvoldoende zeggenschap over de werknemer en was dus niet aansprakelijk voor de veilige werkplek, maar was volgens de Hoge Raad wel verantwoordelijk voor risicobeheersing bij dit bedrijfsevenement. Organiseert een werkgever een activiteit voor zijn personeel waaraan een bijzonder risico op schade voor de deelnemende werknemers is verbonden, dan moet de werkgever op grond van 'goed werkgeverschap' ervoor zorgen dat de kans op schade tot een minimum beperkt wordt. Op grond van deze uitspraak moest de werkgever de letselschade vergoeden.

 

Onverzekerd gevallen

Een verzorgende die aan huis bij ouderen en zieken thuis werkt, bezoekt de adressen per fiets. Tijdens het pendelen van het ene naar het andere adres, dat werd gezien als werktijd (die tijd werd zij doorbetaald) kwam zij door gladheid te vallen. Zij liep letsel op en omdat haar werkgever hiervoor geen verzekering had gesloten, stelde zij haar werkgever aansprakelijk.

De Hoge Raad oordeelde dat de werkgever een adequate verzekering had moeten sluiten voor ongevallen van werknemers in het verkeer. Of hij had uitdrukkelijk moeten waarschuwen, dat er geen voorziening was getroffen en dat de werknemers zelf, met financiële bijdrage van de werkgever, geacht werden een dergelijke voorziening te treffen. Omdat deze werkgever dat niet gedaan had, werd deze aansprakelijk gehouden voor de schade.

 

Let op

Uit het voorbeeld hiervoor en uit andere gerechtelijke uitspraken blijkt dat een goed werkgever moet zorgen voor een behoorlijke verzekering wanneer de werkzaamheden ertoe kunnen leiden dat een werknemer betrokken raakt bij een verkeersongeval.

 

Toch geen werkgeversaansprakelijkheid

In een andere uitspraak van de Hoge Raad kwam ook de werkgeversaansprakelijkheid bij verkeersongevallen aan de orde. Een werkneemster reed ’s avonds na tienen, na afloop van een extern werkoverleg, naar huis. Onderweg kreeg zij een verkeersongeval, waaraan zij geen schuld had. Zij raakte hierbij ernstig gewond en is uiteindelijk voor een belangrijk deel arbeidsongeschikt geraakt. Zij stelt haar werkgever aansprakelijk voor de geleden schade. Veel geschillen betreffen de vraag of het ongeval heeft plaatsgevonden ‘binnen de uitoefening van de werkzaamheden’ door de werknemer.

 

Deze werkneemster was van mening dat het verkeersongeval wel degelijk had plaatsgevonden binnen de uitvoering van haar werkzaamheden. Zij mocht haar reistijd namelijk als overuren bij haar werkgever declareren. En daarmee was volgens haar de werkgever dus aansprakelijk voor de geleden schade. De Hoge Raad was een andere mening toegedaan. Ook al moeten de zorgplicht en het vereiste dat de schade door de werknemer is geleden ‘in de uitoefening van zijn werkzaamheden’ ruim worden uitgelegd, daaronder valt niet een geval waarin een werknemer onderweg van zijn werk naar huis een verkeersongeval krijgt, aldus de Hoge Raad.

 

Woon-werkverkeer

Wij wijzen u erop dat de werkgever (nog) niet gehouden is de schade te vergoeden die de werknemer lijdt in het geval van woon-werkverkeer. Dit vervoer vindt immers niet plaats in de uitoefening van de werkzaamheden. Maar ook in het kader van woon-werkverkeer kunt u door een werknemer voor schade worden aangesproken. Dat heeft de Hoge Raad al een aantal keren bevestigd. Het betreft de volgende schade/letselgevallen die zijn ontstaan tijdens woon-werkverkeer:

• een werknemer die collega’s met zijn eigen auto naar de werkplaats vervoert terwijl hij daarvoor een werkgeversvergoeding krijgt;
• een werknemer die in een auto, die hij van zijn werkgever mag gebruiken, naar het andere filiaal rijdt om daar te werken;
• een werknemer die in verband met oproepbaarheid tijdens nooddiensten de bedrijfsauto rechtmatig gebruikt voor woon-werkverkeer om tijdsverlies bij een oproep te voorkomen.

 

Zorgplicht

De zorgplicht van een werkgever speelt een belangrijke rol bij het bepalen van eventuele aansprakelijkheid van een werkgever voor schade die zijn werknemer lijdt. De zorgplicht van de werkgever is in drie soorten wettelijke bepalingen vastgelegd:

• arbeidsomstandighedenwetgeving, waarbij met name de Arbeidsomstandighedenwet 1998 van belang is;
• artikel 7:658 Burgerlijk Wetboek (BW), waarin wordt bepaald dat de werkgever die niet aan zijn zorgplicht voldoet, aansprakelijk is voor schade die een werknemer lijdt;
• artikel 7:611 BW dat de algemene verplichting voor de werkgever inhoudt om zich tegenover zijn werknemer als een goed werkgever te gedragen.

 

Let op

Het is raadzaam dat u zich als werkgever realiseert dat u onder omstandigheden op grond van het goed werkgeverschap verplicht kan worden de schade van de werknemer te vergoeden. Zelfs als u aan alle arboregels en veiligheidsvoorschriften heeft voldaan.

 

Tip

Sluit een aansprakelijkheidsverzekering af. Helaas bieden niet alle verzekeraars in hun aansprakelijkheidsverzekering voor bedrijven dekking tegen werkgeversaansprakelijkheid op grond van het goed werkgeverschap. Informeer hier goed naar.