Als extern vertrouwenspersoon (VP) en ook als crisis-en gijzelingsonderhandelaar, kom ik vaak grensoverschrijdend gedrag tegen. Het is een groot probleem wat niet alleen speelt wanneer het onderwerp media aandacht krijgt. Daarbij spelen enorm veel factoren een rol, zoals o.a. (misbruik van) macht, denken dat je 'recht hebt' op iets, grenzen moeilijk aan durven geven en “schuld” gevoelens.

Schuld = verantwoordelijkheid

Schuld is een term uit het recht. In het verdere leven zou het ons helpen dit woord te vervangen door verantwoordelijkheid. Dat maakt de (bedoeling van de) communicatie zuiverder.
Het is de verantwoordelijkheid van ouders om hun kinderen op te voeden vanuit gelijkwaardigheid, dit ook als voorbeeld te geven en hen een gezond gevoel voor zelfwaarde en vertrouwen mee te geven.
Dit lijkt simpel, alleen doen we met onze beste bedoelingen vaak net niet dat. Zo zeggen we o.a.:'ik ben trots op jou'. Trots ontleen je niet aan anderen, trots ontleen je aan dingen die je zelf hebt (mogen) leren doen. Je mag daarom trots zijn op jou! Beetje bij beetje krijg je dan zelfvertrouwen. Ook zeggen we: 'geen ruzie maken, lief zijn voor elkaar'.
Ruzie leren maken is belangrijk. Omdat ruzie een teken is van betrokkenheid; als je er niets om gaf, zou je je afzijdig houden. Met al deze 'kleine' overtuigingen die ons, meestal met alle beste bedoelingen, worden meegegeven, omgevingen die veranderlijk zijn en het leven zelf met al haar verrassingen, is er uiteindelijk bij velen een gebrek aan (h)erkenning.

Dezelfde initiële problemen, andere uiting

In de vele zaken uit mijn professionele leven, geldt zowel voor de beschuldigden als de benadeelden, dat zij onderweg tekort zijn gekomen in de ontwikkeling van hun persoonlijke waarden en normen. Vaak werden deze van huis uit meegegeven en 'deed je wat je was geleerd'. Ouders zorgen (0-4 jr), sturen (5-11 jr) en begeleiden (vanaf ongeveer 12 jr) hun kinderen in het uitvinden van grenzen, van jezelf en van anderen. Beschuldigden geven vaak aan eerder beloond te zijn voor hetzelfde gedrag dat hen in de problemen brengt en geen omgeving te hebben gehad waarin men werd gecorrigeerd. Benadeelden geven vaak aan eerder te zijn beloond voor het rekening houden met anderen, zorgzaamheid en het bewaren van de harmonie / relatie. Mensen zijn geneigd strategieën te kiezen die eerder zijn aangeleerd of die hen eerder 'veilig' hielden.

Dit gaat beide kanten op, hoezeer velen dat niet willen horen of zien.
Of je nu de aanval kiest, vlucht uit situaties of bevriest: het is allemaal wat er is en start al enorm vroeg in de ontwikkeling. De collectieve verontwaardiging, hoezeer begrijpelijk, gaat niet helpen echt iets te veranderen aan het gedrag wat wordt vertoond. We helpen daarmee niemand 'beter te worden' dan eerder.

Meer ruimte voor verbetering in plaats van meer oordeel

Er bestaan niet alleen rechten, ook verantwoordelijkheden hebben een rol in een goed functionerende maatschappij. We dragen, als mensen, de verantwoordelijkheid om onszelf en elkaar hierin vooruit te helpen en te ondersteunen.
Dit start bij het bespreekbaar maken en houden, ook wanneer er minder media aandacht is, kinderen niet teveel 'pamperen' en juist veel te laten ontdekken in hun wereld en ons bewust zijn van de enorme onbewuste (voor)oordelen die we als maatschappij en cultuur hebben. Niemand heeft daar 'schuld' aan, we zijn wel verantwoordelijk dat samen significant te verbeteren.
Wanneer we mensen (in hun eigen waarde) waardiger opvoeden en behandelen, is er uiteindelijk minder noodzaak voor verontwaardiging.

Inzicht in gedrag van benadeelden en beschuldigden

Zowel benadeelden als beschuldigden geven signalen af. Hoe kun je signalen herkennen in het gedrag van een benadeelde of beschuldigde? In de keynote tijdens het online event Grensoverschrijdend gedrag licht Kirsten Heukels een tip van de sluier op wat je kunt zien. Ook laat zij zien hoe je hier vervolgens op in kunt gaan, zonder dat iemand zich aangevallen voelt of juist verder terugtrekt. Vanuit haar achtergrond als vertrouwenspersoon, crisisonderhandelaar en profiler geeft Kirsten tips hoe je gedrag van de benadeelde en/of beschuldigde herkent en hier op een zuivere wijze mee om kunt gaan.