Beweeg mee in de fluctuerende arbeidsmarkt

De schaarste op de Nederlandse arbeidsmarkt blijft de komende jaren sterk toenemen. De aantrekkende economie die vorig jaar voor meer bedrijvigheid zorgde, zou moeten leiden tot een grotere werkgelegenheid. Niets is echter minder waar volgens Huismans: “De toenemende automatisering binnen het bedrijfsleven veroorzaakt een mismatch op de arbeidsmarkt. De situatie is paradoxaal: aan de ene kant bestaan er werkgevers in bepaalde niches die moeite hebben om aan het juiste personeel te komen. Aan de andere kant zijn er grote overschotten van werkzoekenden.” De huidige digitaliseringsslag zorgt ervoor dat veel administratieve taken en functies verdwijnen, maar dit biedt kansen voor andere gebieden op de arbeidsmarkt. Er ontstaan geheel nieuwe functies zoals bijvoorbeeld city-miners en 3d designers, waar een paar jaar geleden nog niemand van had gehoord. Ook stijgt bijvoorbeeld op IT-vlak juist de vraag naar professionals. Deze mismatch wordt de aankomende periode alleen maar groter en vormt nu en in de toekomst een grote uitdaging voor organisaties, want hoe vinden zij deze professional?

Dichten van de kloof

Het oplossen van deze mismatch op de arbeidsmarkt staat bij veel organisaties hoog op de to-do-list en er schuilt een grote uitdaging in het aantrekken van de juiste vakmensen. Deze kloof op een korte termijn overbruggen is noodzakelijk gezien de grote gevolgen voor werkgelegenheid. Op een langere termijn kan dit zelfs leiden tot een hogere werkloosheid en lagere economische groei. Hoewel het oplossen van dit probleem deels de verantwoordelijkheid is van de overheid, kunnen bedrijven zelf ook een aandeel hebben. Het is voor organisaties cruciaal om inzichtelijk te krijgen wat de toekomstige behoefte aan kennis en kunde van de organisatie is. Niet alleen voor over een paar maanden, maar zelfs voor een aantal jaar. Dit inzicht is essentieel en het investeren in opleidingen is een belangrijke oplossing voor het probleem. Niet alleen voor vaste medewerkers, ook het opleiden van zelfstandige professionals (zp’ers) is in het belang van de organisatie. Huismans: “Organisaties denken nog vaak in contractvorm, terwijl dit niet meer de boventoon zou mogen voeren.” Uit onderzoek van FastFlex blijkt dat 45 procent van de zelfstandigen van mening is dat contractvorm ondergeschikt is aan de inhoud van de opdracht en opdrachtgever. “Ongeacht de vorm van het dienstverband, is het van groot belang dat bedrijven ervoor zorgen dat medewerkers beschikken over up-to-date kennis. Niet investeren in professionals, vast of flex, kan organisaties duur komen te staan”, aldus Huismans.

Transformeer de vaste kern

Nu het aantal zelfstandigen in Nederland gestaag oploopt, wordt flexibel personeel vaster en vast personeel flexibeler. De flexibilisering raakt dus steeds meer vlakken en organisaties zullen steeds meer moeten sturen op basis van projecten en opdrachten en minder op jarenlange vaste functies. Deze zullen zowel door de flexibele schil als door vast personeel ingevuld worden. Om dit zo efficiënt mogelijk te laten verlopen, is een flexibele vaste kern nodig. Als vast en flex samen excelleren, is een goed geoliede flexorganisatie volgens Huismans niet langer een utopie.

Om dit proces in gang te brengen, kunnen zij een aantal dingen doen, te beginnen met het hanteren van hybride contracten. Hierdoor kan vast personeel worden ingezet op zowel interne projecten als opdrachten buiten de organisatie. Door zowel op interne als externe projecten te werken, wordt de waarde van de medewerker vergroot. De medewerker wordt rijker aan kennis en uiteindelijk brengen zij deze nieuwe specialistische kennis van buitenaf met zich mee de organisatie in. Een tweede stap is het vervangen van functiehuizen, die op korte termijn gaan verdwijnen door het steeds platter worden van organisaties. Flexibiliteit en resultaatgericht werken zijn van groot belang en het is niet de functie, maar de rol van de medewerker die centraal staat. Uiteindelijk moet de flexibiliteit niet alleen worden doorgevoerd bij de vaste kern, maar in de hele organisatie. “Bied geflexibiliseerd vast personeel voldoende ruimte voor flexibele werkplekken en aanpasbare werktijden. Medewerkers zitten immers niet alleen maar op hun ‘standaard’ werkzaamheden, maar ook op diverse projecten met verschillende opdrachtgevers en schema’s.

De nieuwe werknemer: de millennial

Het transformeren van de vaste kern is noodzakelijk, want de nieuwe generatie werkenden hecht veel waarde aan flexibiliteit. Over vijf jaar bestaat driekwart van de wereldbevolking uit werknemers van de millennial-generatie (geboren tussen 1980 en 2000). Dit heeft ook invloed op de zelfstandige professionals. Onderzoek van FastFlex laat zien dat de gemiddelde leeftijd van zp’ers ten opzichte van vorig jaar ruim twee jaar is teruggelopen. Volgens Huismans zijn veel organisaties hier nog onvoldoende op voorbereid: “Deze generatie heeft hele andere verwachtingen van werk en zingeving dan voorgaande generaties. Work-life balance is voor de millennial een achterhaald concept, want de grenzen tussen werk en privé vervagen vrijwel compleet.” De millennials hebben een sterke behoefte om zich te identificeren met de kernwaarden en cultuur van de organisatie. Het onderzoek laat zien dat 65% van de zp’ers de voorkeur geeft aan het werken voor een startup of lean-organisatie, in plaats van voor multinationals. Cultuur staat aan de basis van deze omslag.

In tegenstelling tot eerdere generaties hecht deze millennial professional veel minder waarde aan de vorm van het contract, maar meer waarde aan de inhoud van het werk. Een vast contract of baanzekerheid zijn voor hen al lang geen zekerheid meer, maar ook onbelangrijk. Het grootste gedeelte van deze populatie is ‘digital native’ en is opgegroeid met computers, internet en smartphones. Hierdoor zijn zij minder gebonden aan kantoren of vaste werktijden en kunnen met een goede internetverbinding eenvoudig hun werk doen. “Flexibiliteit staat bij deze generatie voorop”, stelt Huismans. “Zij zijn flexibel in de breedste zin van het woord. Millennials zijn flexibel in de manier van werken en in de werkzaamheden die zij uitvoeren. Organisaties moeten er rekening mee houden dat deze generatie een groot bewustzijn van de veranderlijkheid van functies en organisaties heeft.”

De millennial is een echte netwerker die actief kennis deelt met gelijkgestemden. Nu geeft 62% van de zelfstandigen aan actief zijn netwerk te delen met anderen, en dit gaat in de toekomst alleen maar toenemen. Zij zijn hierdoor in staat om sneller op te starten in nieuwe werkomgevingen en blijven minder hangen in organisatiespecifieke kennis. Deze millennial-generatie is de toekomst van de arbeidsmarkt en volgens Huismans heeft de millennial een enorme impact op de maatschappij: “Samen met een netwerk van andere professionals gaat de millennial zp’er een onuitwisbare indruk maken. ZP-netwerken van gemotiveerde, flexibele zelfstandigen, werken doelgerichter dan logge organisaties en gaan in de toekomst complete projectorganisaties overnemen. Bedrijven zijn hier momenteel nog onvoldoende op voorbereid.”

Zelfbeeld millennial professional

Hoe ziet de millennial professional zichzelf?

Generalist vs. Specialist   36% generalist – 64% specialist
Vrijwillig zp’er vs. Gedwongen zp’er    94% vrijwillig – 6% gedwongen
Zelfstandig vs. Samenwerkend  55% zelfstandig – 45% samenwerkend
Volledig zp’er vs. Hybride professional 69% volledig zp’er – 31% hybride professional

In vergelijking met de huidige professional

Generalist vs. Specialist   21% generalist – 79% specialist
Vrijwillig zp’er vs. Gedwongen zp’er    87% vrijwillig – 13% gedwongen
Zelfstandig vs. Samenwerkend  72% zelfstandig – 28% samenwerkend
Volledig zp’er vs. Hybride professional 81% volledig zp’er – 19% hybride professional

Klaar voor de toekomst

Aan organisaties de taak om zich klaar te stomen voor de toekomst en te transformeren in een flexorganisatie. Een organisatie waar vast en flex soepel vervlochten zijn en sourcing strategisch wordt ingezet. Een plek waar flexibele professionals zorgeloos in- en uitstappen, genoeg variatie aan expertise is en er toegevoegde waarde voor alle partijen is. Hoe organisaties zich hier op kunnen voorbereiden? Volgens Huismans zijn hier een aantal mogelijkheden voor. De eerste stap is het weten welke professional je moet aantrekken. Vervolgens moet deze zelfstandige beschikken over de juiste kennis en binnengehaald worden: “Het wordt voor organisaties steeds lastiger om toegang te krijgen tot goede professionals. Het eigen netwerk van organisaties, bijvoorbeeld online communities, is erg belangrijk. Organisaties zouden zich in zekere zin moeten binden aan externe professionals. Investeer in langdurige relaties, zonder zelfstandigen te claimen.”

Huismans vindt dat ook gelijkwaardigheid hier een grote rol in speelt.  “De verschillen tussen vaste medewerkers en flexibel personeel zijn nog vaak sterk aanwezig. Hoewel zelfstandigen met een reden zelfstandig zijn geworden, is de behoefte aan erkenning bijna net zo groot als bij vaste medewerkers. Momenteel voelt 77% van de zelfstandigen zich extern bij hun opdrachtgever. Neem hen dus ook mee naar bedrijfsuitjes, schrijf ze in voor interne trainingen en geef ze in de naderende kerstperiode ook een kerstpakket.” Ten slotte is een goede on- en offboarding cruciaal om kennis goed te borgen en de bedrijfscontinuïteit te garanderen. De manier waarop het flexibele personeel kennis overdraagt, moet in goed overleg worden vastgelegd. “Let wel, flexibiliteit staat wederom voorop. Niet iedere professional wil als overdrachtsdocument een heel boekwerk inleveren en voelt zich misschien fijner bij het geven van een creatieve sessie”, aldus Huismans. Het loslaten van externe professionals hoort volgens hem bij de normale gang van zaken binnen een flexorganisatie. “Als je goed bent geweest voor je zelfstandige professionals, dan komen zij met meer kennis vanzelf weer terug.”

Onderzoeksresultaten FastFlex

Tarieven
• Het gemiddelde tarief van de Nederlandse zelfstandige professional is €82,60
• Vrouwen verdienen gemiddeld €5,40 minder
• 71% is bereid het tarief te verlagen voor een leuke opdracht
• 85% van de zelfstandigen voelt zich uitgeknepen met betrekking tot het tarief

Opdrachtgevers
• 66% van de zelfstandigen vindt contracten steeds flexibeler worden
• Slechts 35% vindt dat hij/zij voldoende gefaciliteerd wordt door de opdrachtgever
• 62% ziet de duur van de contractperiode afnemen, maar niet van de opdrachten en projecten

Vakmanschap
• 84% bestempelt zichzelf als vakman/vakvrouw
• 91% is van mening dat hij/zij zich moet blijven specialiseren om het stempel vakman/vakvrouw te behouden
• 71% vindt dat de overheid het zzp-schap onvoldoende ondersteunt