* http://uitspraken.rechtspraak.nl/inziendocument?id=ECLI:NL:RBROT:2016:6240
Risicoaansprakelijkheid
Op een door de werkgever aan de werknemer ter beschikking gestelde laptop bleek een illegale kopie van de software van Siemens te staan die de werknemer er zelf op had gezet. In de daarop volgende rechtszaak oordeelde de rechter dat de werkgever aansprakelijk is voor de schade van Siemens (voor de liefhebbers: art. 6:170 BW). Het betreft een risicoaansprakelijkheid. Dat de werknemer deze software had geïnstalleerd zonder toestemming van de werkgever, doet niet ter zake. Voldoende is dat de kans op de fout van werknemer door zijn werkzaamheden is vergroot en dat de werkgever daarover formeel zeggenschap had. Deze laatste zin behoeft wellicht enige toelichting. In dit geval waren door de werkgever aan de werknemer zogenoemde administrator-rechten verleend, waardoor hij de mogelijkheid kreeg om het softwareprogramma op zijn laptop te plaatsen. Daarmee was de kans op de fout vergroot. Daarnaast had de werkgever de bevoegdheid haar werknemers te verbieden illegaal software te kopiëren. Die formele bevoegdheid is voldoende. Voor het aannemen van aansprakelijkheid is niet relevant of werknemers gevolg geven aan een dergelijk verbod.
Schade verhalen op de werknemer?
Vindt u dit al te ver gaan? Het zou nog erger zijn indien de werkgever de schade vervolgens niet op de werknemer zou kunnen verhalen, nietwaar? Toch ligt de lat daarvoor erg hoog. De wet zegt hierover namelijk dat de werknemer slechts aansprakelijk is voor schade van de werkgever indien er sprake is van ‘opzet of bewuste roekeloosheid’ (voor de liefhebbers: art. 7:661 BW). De werkgever zal voor opzet moeten bewijzen dat de werknemer een vooropgezet plan had om deze schade te veroorzaken. Ook voor bewuste roekeloosheid ligt de lat hoog. De werkgever zal daarvoor moeten bewijzen dat de werknemer zich onmiddellijk voorafgaand aan zijn roekeloos handelen besefte dat hij zich daarvan had behoren te weerhouden.
Uitzondering op de regel
Er bestaat een tweetal uitzonderingen op voormelde hoofdregel, maar ook die bieden weinig soelaas. Ten eerste bestaat er de ‘omstandigheden van het geval’ escape, maar uit rechtspraak blijkt dat deze escape alleen bedoeld is voor zeer uitzonderlijke gevallen en dat een beroep hierop niet of nauwelijks wordt gehonoreerd. Ten tweede kan weliswaar bij schriftelijke overeenkomst van de hoofdregel worden afgeweken, maar dan alleen voor zover de werknemer daarvoor verzekerd is. Het zal u niet verbazen dat hiervoor geen verzekeringen zijn, dus ook daar heeft u niets aan.
Conclusie
Als werkgever bent u aansprakelijk voor illegale (zakelijke) software die is geïnstalleerd door een van uw werknemers, zelfs indien u dat expliciet heeft verboden. Indien u dit wilt voorkomen dan dient u er voor te zorgen dat uw medewerkers niet zelf (zakelijke) software kunnen installeren op de aan hen ter beschikking gestelde middelen zoals laptop, pc, tablet of smartphone. Daarnaast doet u er verstandig aan om hierover in de arbeidsovereenkomst (van ict-medewerkers) een verbod op te nemen. Dat alleen is echter niet voldoende. U doet er ook verstandig aan uw medewerkers er met regelmaat op te wijzen dat het strikt verboden is en dat het kan lijden tot grote schade. In die gevallen acht ik de kans groot dat u de schade wel degelijk kunt verhalen op de betreffende werknemer wegens bewuste roekeloosheid.
