Dit jaar kende de Werelddag Mentale Gezondheid een speciale focus voor mentale gezondheid op het werk. Want ondanks alle goedbedoelde initiatieven en beleidsmaatregelen is het verzuim door stressgerelateerde klachten met 30% gestegen in vijf jaar tijd in Nederland.

Dat is een enorme stijging. Zeker in een toch al krappe arbeidsmarkt. Met stressgerelateerde klachten zijn medewerkers gemiddeld 245 dagen niet volledig aan het werk. Bij een burn-out is dit zelfs 10 maanden. Een zieke medewerker kost gemiddeld € 405,- per dag, afhankelijk van diens loon. Los van het persoonlijk leed voor de medewerker zelf en diens omgeving heeft dit dus ook een enorme impact op organisaties zelf, niet in het minst door de verbonden kosten.

Stigma en taboes

En de oorzaken zijn heel divers. Zo kan de staat van de wereld een rol spelen. De oorlog in het Midden-Oosten duurt inmiddels al langer dan een jaar met geen vooruitzicht op een spoedig einde. Dit raakt veel mensen, geeft gevoelens van verdriet. Van onmacht. Daarnaast kan je privéleven stress geven door verschillende oorzaken. En dan is er tot slot nog de werkvloer zelf. Laten we daar eens op inzoomen op basis van de inzichten van Trimbos:

• Werkdruk: een hoge aanhoudende werkdruk kan stressvol worden. Maar ook hoge taakeisen en weinig autonomie. Een disbalans ervaren tussen inspanning en beloning.
• Sociale steun: het ontbreken van sociale steun van collega’s en leidinggevenden op het werk is een risicofactor voor het ontwikkelen van mentale gezondheidsklachten.
• Uitsluiting en discriminatie: pestgedrag op het werk, uitsluiting dan wel discriminatie. Het zijn allemaal voorspellers voor het ontwikkelen van mentale gezondheidsklachten.

Natuurlijk kun je investeren in dure in-company trainingen of consultants om een geavanceerd plan van aanpak te maken. Want achteraf als iemand echt uitvalt waren de signalen er al. Echter, de schroom om het bespreekbaar te maken. Want ga je dan niet in de privésfeer van een ander zitten? Maar er zijn ook simpelere oplossingen voorhanden. Kleine acties die bijdragen aan meer verbinding. Je meer gezien voelen. Het verhogen van werkgeluk en zingeving. Ze vergen alleen iets meer van jou als individu. Vragen je iets meer te reflecteren op jezelf, je eigen gedrag dan wel de cirkel om je heen. Iets meer te kijken naar wellicht die mensen die daar door de gangen bij jou in het gebouw rondlopen die wat minder op je lijken. En de start van elke verbinding kan zo simpel zijn als een vriendelijke glimlach.

 

Vijf kleine acties voor grote impact

1. Begroet elkaar. Het is maandagochtend. Je staat met vijf collega’s die je niet kent voor de lift te wachten. Iedereen kijkt een andere kant op, in gedachten verzonken. Sommigen kijken vermoeid, waarschijnlijk was het weekend niet genoeg om bij te komen. Wat houdt je tegen om als eerste oogcontact te maken en een vriendelijk ‘hallo’ te uiten? En ja, je zult zeker wel eens iemand treffen die dwars door je heen kijkt of je ‘hallo’ negeert. Laat dat jou vooral niet beperken met de enorme positieve impact die je maakt voor diegenen die zich wel gezien en gewaardeerd voelen door jouw glimlach. Dat is nog pas een mooie start van de week!
2. Lunch samen. Ja, je bent veel productiever als je die boterham achter je computer opeet. Maar je voelt je wellicht veel meer verbonden en prettiger als je diezelfde boterham tijdens een goed gesprek met een paar collega’s opeet? De lunch is één van de grootste uitsluiters van de werkdag. Want wie eet samen? Wie heeft een lunchafspraak? Wie eet er alleen? En alhoewel er heel goede redenen kunnen zijn om eens alleen te eten kan het echt geen kwaad de collega die altijd alleen eet eens mee te vragen. Wie weet wat voor mooie gesprekken er nog op je wachten?
3. Organiseer ontmoetingen. Oh, het gezucht en gesteun als er weer eens een teamdag is op kantoor. Want dat gaat ten koste van het ‘echte werk’. Dat ‘echte werk’ draait echter op mensen en om mensen. Dus waar beter in te investeren dan in elkaar ontmoeten? Spreken? Even los van de context van het werk. Hoe gaat het nu echt met je? Wat houdt je bezig? Waar ben je afgelopen week nu heel blij of juist heel verdrietig van geweest? Aandacht – het nieuwe goud.
4. Vergroot de psychologische veiligheid. Hoe veiliger je je voelt op de werkvloer hoe groter de kans dat je je uitspreekt. Als iets je niet bevalt. Of je een goed idee hebt. Zonder angst voor hiërarchie of negatieve repercussies. En het klinkt heel simpel, maar de werkelijkheid is heel grillig. Luister je om te antwoorden, of om te begrijpen? Hoe kan je met meer compassie naar anderen luisteren? En hoe veilig voel je je eigenlijk zelf?
5. Wees een bondgenoot. Je zult tijdens het werk ongetwijfeld eens in een situatie komen dat je aan je water voelt, hier klopt iets niet. Een grap die duidelijk niet grappig is. Een opmerking of handeling die een collega expliciet uitsluit. Wat houdt je tegen om hier wat van te zeggen? Wat vinden we eigenlijk normaal op de werkvloer? En zijn die standaarden dan voor iedereen van toepassing? Vertel wat iets met jou doet. Hoe jij je eronder voelt. En verwijs naar een gemeenschappelijk doel. We willen allemaal met plezier naar werk? Ons gezien en gewaardeerd voelen? Een fijne collega zijn. Wees een bondgenoot. Je maakt een wereld van verschil.

Concluderend, mentale gezondheid op het werk is een ladder. Organisaties kunnen veel geld besparen door meer in te zetten op persoonlijke acties vanuit individuen naar elkaar toe. Verbinding en aandacht dragen bij aan werkgeluk en zingeving. Vriendelijkheid, compassie en een luisterend oor kosten niks, maar dagen je wel uit uit je eigen bubbel te stappen. Met meer verbinding met een ander creëer je ook meer gevoelens van geluk voor jezelf. Het is een win-win. Naar een mentaal veerkrachtige werkvloer – met elkaar.