Voor werknemers is een cao vaak betuttelend. Een gemiddelde cao is een boekwerk met meer dan 100 pagina’s aan regelingen, afspraken, procedures etc. En als werknemer wordt je hier ‘ingepast’! Of je het nu zelf wilt of niet!

Ook voor met name kleinere werkgevers is een cao een loden last. Je zult maar een klein bedrijf ‘runnen’, die de regelingen uit de cao niet kan betalen. Het gevolg is een ‘spagaat’. Wanneer de ondernemer namelijk datgene doet wat in het boekwerk staat kunnen de ‘kosten’ hoog oplopen met als gevolg dat het zomaar zou kunnen dat afscheid genomen moet worden van een werknemer. En dit om de kosten te drukken die voortkomen uit de cao waar niet om gevraagd is. Een belemmering van ondernemerschap voor werknemer en werkgever.

Een ander voorbeeld: In een cao staat dat werkgevers bij een reorganisatie een passende functie moeten aanbieden. Deze kan een schaal hoger zijn of een schaal lager zijn ten opzichte van het bestaande functieniveau van een werknemer. Maar hoe zit het dan met iemand die voor een functie wil kiezen die drie of vier schalen hoger of lager ligt? Dat kan formeel niet want dit valt niet binnen het begrip passend. Wanneer je als werkgever ervoor wilt zorgen dat medewerkers een baan bekleden waar de aanwezige talenten goed kunnen worden benut, ook al is die 3 schalen hoger of lager, dan moet dit volgens mij toch mogelijk zijn. Het gaat uiteindelijk om de afspraak tussen werkgever en werknemer!

Helemaal betuttelend is de afspraak in het Sociaal Akkoord, waarbij is afgesproken dat de zorg feitelijk geen oproepkrachten meer mag inzetten. Dit terwijl er genoeg medewerkers in de zorg zijn die bewust kiezen voor een oproepcontract omdat dat een dergelijke constructie nu juist maximale vrijheid geeft om al dan niet aan een oproep gehoor te geven. Natuurlijk, dit soort afspraken worden gemaakt om werknemers te beschermen. Dat is goed, maar de manier waarop is uitermate beperkend voor zowel werknemer als werkgever. Dit geldt ook voor cao -afspraken over (senioren)verlofdagen, onregelmatige diensten voor oudere werknemers etc. Het is toch aan de werknemer zelf om te bepalen wat hij/zij wil?

Het streven nu is meer toe te gaan naar ‘eigen verantwoordelijkheid voor werk’ en een grote groep mensen wil dit ook graag. Niet voor niets groeit het leger ZZP-ers explosief. Redenen om ZZP-er te worden zijn vaak vrijheid, zaken zelf kunnen regelen, zelf tarieven kunnen bepalen en last but not least het benutten van de aanwezige talenten, doen waar je goed in bent! Deze ontwikkeling gaat echter helemaal voorbij aan de vakbonden. Dit getuige de uitkomsten van het Sociaal Akkoord, wat duidelijk een compromis is tussen partijen oftewel visieloos!

Vakbonden doen er mijns inziens slim aan om juist met een voorstel te komen dat totaal anders is. Dit vanuit de zogenaamde helikopterview, waarbij het uitgangspunten zijn: werken, dialoog tussen werkgever en werknemer, individueel maatwerk, ruimte geven om talent te ontwikkelen en ruimte voor ondernemerschap. Het zou toch prachtig zijn dat vakbonden faciliteiten ontwikkelen en ter beschikking stellen aan werknemers en werkgevers die bijdragen aan de inzetbaarheid van het aanwezige menselijke potentieel. Werknemers hebben in dat opzicht ook meer behoefte aan ondersteuning van een vakbond als faciliteit in bemiddeling, wanneer zij er met hun werkgever niet uitkomen.

Ik ben zelfs van mening dat ook niet meer over loonontwikkeling onderhandeld hoeft te worden. Dat kunnen de individuele werkgevers ook zelf regelen met hun medewerkers, want werknemers die niet tevreden zijn zullen vertrekken zodra de crisis is overgewaaid of zullen verminderd productief zijn. In beide gevallen schiet de werkgever in eigen voet. En laten we in alle bezuinigingsdriften niet vergeten dat ook vakbonden subsidies ontvangen van overheidsinstellingen. Kortom, de rol van de vakbond en zaken zoals een cao moet wel een meerwaarde hebben en zeker voor mensen die de eigen regie over hun loopbaan willen hebben en houden.