Meer dan de helft van de werknemers is ongelukkig of overspannen op het werk, leidt hij af uit onderzoeken van Gallup. En dat ondanks alle inspanningen van HR-afdelingen om employee engagement op te krikken. Nadat Lens-FitzGerald het succesvolle wereldplatform voor augmented reality, Layar, verkocht aan een Brits bedrijf, triggerde vooral de vraag hem waar die onvrede vandaan komt. Hij besloot met zakelijk partner Raimo van der Klein niet weer ‘een nieuw ding’ te bedenken, maar de mensheid een meer duurzame creatie aan te bieden. Een soort TomTom van werk die moet leiden naar de gelukkige medewerker.
“We zien de problemen om ons heen. Werk wordt steeds diffuser en verandert steeds sneller. Dat leidt tot rolverwarring en onduidelijkheid over het proces.” Ze ontwierpen Teamily, software en trainingen om de veranderingen op de werkvloer met succes het hoofd te bieden. “We maken ermee inzichtelijk waar het werk en het project zit, en we duiden de rollen die daar bij horen. Dat gaat dan niet over vaardigheden en competenties, maar over archetypes. Weten waarin je sterk bent en wat jij belangrijk vindt. Als je dat van elkaar weet, ben je al stappen verder.”

Archetypes

Zo weet hij van zichzelf dat hij goed is in het zien van potentieel. Maar voor het aanboren van nieuwe markten is hij minder geschikt. Vandaar ook het afscheid van het gearriveerde Layar. Anderen zijn vooral goed in het denken in oplossingen, maar het merendeel van de wereldbevolking heeft een archetype dat graag verzorgt, dat de dingen het liefst in stand houdt, doceert hij.
En dan is de grootschalige implementatie van ‘augmented work’, waar Teamily een voorbeeld van is, een grote uitdaging, beseft hij. Maar het is wel een zegen voor hem, en ook noodzaak, om de inleidende vraag van zijn keynote speech op het HR Arbeidsvoorwaarden Congres vast te beantwoorden. “Het gaat zeker helpen om het percentage ongelukkige medewerkers omlaag te brengen. Ik vind het bijvoorbeeld moeilijk om herhaalde taken te doen. Dan brand ik snel op. Zo heeft iedereen momenten waarop hij aan- of uitgaat. Als je van tevoren inzicht hebt in die momenten, weet je wanneer je hulp van anderen nodig hebt of meer aandacht voor jezelf moet uittrekken. Dan kun je problemen vermijden en wordt het werk effectiever gedaan.”

Taylorisme

De huidige opkomst van augmented work leidt hij terug naar eind twintigste eeuw. Toen werktuigbouwkundig ingenieur Frederick Taylor vanuit Amerika zijn theorie van scientific management op de wereld losliet om de tweede industriële revolutie te faciliteren, het taylorisme. Volgens Lens FitzGerald is de dominantie van die extreem doorgevoerde arbeidsverdeling, waarbij werknemers radertjes in een machine zijn, nu pas aan het afbrokkelen. “De vaste werkstructuren zijn aan het veranderen, naar tijdelijke teams en wisselende rollen. We moeten daarbij veelzijdiger, creatiever en actiever zijn en kunnen samenwerken. Maar daar zijn wij niet voor opgeleid. Op school hebben we geleerd te luisteren en in het keurslijf te zitten.”
En dat gaat nu wringen met die nieuwe realiteit. Van minder structuur, minder duidelijkheid, minder vergadercultuur en meer wendbaarheid, opportuniteit, samenwerking en ook kwetsbaarheid. “We weten het nog niet, in plaats van die overtuiging het allemaal wel te weten. Als we vanuit kwetsbaarheid leren werken, stappen mensen ook eerder in. Ze worden dan geprikkeld mee te denken.”

Van masculien naar feminien

Hij ziet daarmee een verschuiving, een onomkeerbare beweging zelfs, van ‘de masculiene industrie-economie’ waarin we het zelf wel regelen naar een meer feminiene manier van werken. Gebaseerd op wendbaarheid en samenwerking in wisselende teams. “En als we dan van elkaar weten wat voor types we zijn, kunnen we ook weten hoe we samenwerken. Daarbij moeten we altijd vier stadia van een project voor ogen houden: oorsprong, missie, middel en resultaat.”
De shift van masculien naar feminien acht hij ook vereist om de onstuitbare ontwikkeling van Artificial Intelligence, zoals robotisering, bij te benen. “Dat is een bedreiging van de huidige status en zal zeker werk verdrijven. Maar het is onomkeerbaar dus we kunnen het beter in de ogen kijken dan er bang voor zijn. Als AI taken overneemt, hebben we geen keus dan creatiever te worden. Dan komt er ook meer ruimte voor menselijkheid. We kunnen die moderne technieken gebruiken om als werknemer én als mens beter te worden, en niet alleen meer voor het consumentisme te gaan. Want aan het consumentisme zit een einde.”
Van die moderne technieken, die vormen van augmented work, maakt hij zelf al dankbaar gebruik. Zo heeft hij Crystal Knows geïntegreerd in zijn e-mail. Deze virtuele coach herkent persoonlijkheden van afzenders en adviseert bij het schrijven van mails. Wanneer het kort houden, bij wie een smiley gebruiken? “Het helpt mensen iets voor elkaar te krijgen.”

Self service

In China gaan de veranderingen allemaal sneller dan in Europa, ziet hij. Daar heerst het opportunisme. “Ze doen gewoon wat werkt, op de korte termijn. Doktersapps worden er bijvoorbeeld al massaal gebruikt. In West-Europa laten we oude inzichten pas los als de pijn groot is, zoals bij economische crises.”
Wat dat betreft waren de afgelopen jaren een uitgelezen kans voor de introductie van augmented work tools. Self service heeft binnen veel bedrijven bijvoorbeeld vaste voet aan de grond gekregen. Maar ook voor particulieren en zzp’ers bestaan er ondertussen tal van self service mogelijkheden. Zo gebruikt Lens-FitzGerald Money Bird waardoor hij zijn administratie kant-en-klaar naar zijn accountant kan sturen. En er zijn abonnementen op standaardvormen van algemene voorwaarden, ontslagbrieven. Online marketing, campagnes via sociale media? “Je kunt alles zelf doen.”  
Alexa is thuis zijn voice interface. Zij doet zijn lichten uit, speelt muziek af en vertelt het weerbericht. “Ik heb nog nooit een gadget gehad, die zo makkelijk bleef. En er gaan er alleen maar meer van komen.” Bijvoorbeeld Amy. Deze ‘e-mailbot’ regelt tegenwoordig zijn afspraken. “Als ik haar cc, neemt ze de taken over. Een secretaresse die belt voor een afspraak is straks echt overbodig.”
En daarmee komen we weer op het grote dilemma, de vraag wat we gaan doen met de overtolligheid aan mensen. “Dat laatste wordt langzamerhand onderkend. Het is een effect waar we rekening mee moeten houden. We kunnen de natuur niet managen, maar wel inzien wat er gebeurt. Als mens hoop ik dat er een soort nivellering optreedt, dat we met minder genoegen gaan nemen. Een universeel basisinkomen is daarbij een mooie gedachte.”

Augmented work: vloek, noodzaak of zegen?

Tijdens het HR Arbeidsvoorwaarden Congres 2017 neemt Maarten Lens-FitzGerald u mee op een ontdekkingsreis met historisch perspectief, morele vragen en voorbeelden naar hoe technologie ons werk kan verlichten, verrijken en effectiever kan maken. 

Teamontwikkeling

Tijdens het event Tomorrow@work gaat Maarten Lens-FitzGerald in op de centrale rol voor multidisciplinaire teams, waarin dingen worden gerealiseerd die nog niet eerder zijn gedaan.