Concurrentiebeding: uitkomst of onding?

Een goed concurrentiebeding legt de bewegingsvrijheid van de werknemer na zijn ontslag aan banden. Afhankelijk van de formulering kan het de werknemer verbieden om gedurende een bepaalde periode specifieke werkzaamheden bij een concurrent/relatie uit te voeren. Vaak zijn daarbij boetes afgesproken.

Wat staat hierover in de wet? Als een beding als een concurrentiebeding moet worden aangemerkt, zijn de regels uit artikel 7:653 van het Burgerlijk Wetboek en de jurisprudentie over dit artikel van toepassing. Volgens de wet moet een concurrentiebeding schriftelijk zijn overeengekomen. Dit betekent dat de werknemer een handtekening moet zetten onder het concurrentiebeding (of onder de arbeidsovereenkomst waarin het concurrentiebeding is opgenomen). De tweede vereiste is dat een geldig concurrentiebeding moet zijn overeengekomen met een meerderjarige werknemer. Als een werkgever een concurrentiebeding wil afsluiten met een minderjarige werknemer, moet hij de schriftelijke instemming van diens ouder hebben.

Beperkingen

Een goed concurrentiebeding heeft:

• een functionele laag: hieruit is afleidbaar welke werkzaamheden de werknemer niet mag uitvoeren nadat de arbeidsovereenkomst is geëindigd.
• een tijdelijke beperking: een te lange periode waarbinnen de ex-werknemer wordt verboden werkzaamheden te verrichten, wordt door de rechter afgestraft.
• een geografische beperking: bedingen waarbij een werknemer wereldwijd wordt verboden bepaalde werkzaamheden te verrichten, worden zelden door de rechter goedgekeurd.

Uw belangen

Hoe kunt u bij het opstellen van een concurrentiebeding rekening houden met deze beperkingen? Zoek aansluiting bij de belangen die u wilt beschermen. Als u met een administratief medewerkster een concurrentiebeding van twee jaar overeenkomt waarbij zij wordt verboden werkzaamheden van administratieve aard te verrichten in de Benelux, is de kans erg groot dat de rechter dit beding matigt. Anders ligt het bij een R&D-manager van een multinational in consumentenelektronica; een concurrentiebeding van twee jaar voor specifieke ontwikkelingswerkzaamheden in West-Europa en Azië zou reëel kunnen zijn. Kortom: de rechter maakt een belangenafweging.

Boetes

Als een werknemer na beëindiging van de arbeidsovereenkomst in strijd met het concurrentiebeding handelt, kan de werkgever nakoming vorderen. Als de werknemer zich niet vrijwillig aan de afspraken houdt, kan hij daartoe worden gedwongen door de rechter. De werknemer kan een verbod krijgen opgelegd op het uitvoeren van zijn werkzaamheden.

Vervaldatum

Door wijzigingen in de arbeidsovereenkomst kan een concurrentiebeding komen te vervallen. De meest voorkomende situaties zijn de verkoop van de onderneming en de verplaatsing van de werknemer binnen het concern. Als een bedrijf A besluit om de Administratie te outsourcen naar bedrijf B waardoor de werknemers van de administratie bij bedrijf B in dienst treden, dan moet er vanuit worden gegaan dat het concurrentiebeding (afgesproken door bedrijf A) bij bedrijf B nog geldt.

Is het concurrentiebeding dan altijd van toepassing in dit soort situaties? Nee, het beding kan zwaarder drukken na de overgang. Met ‘zwaarder drukken’ wordt de reikwijdte van een concurrentiebeding bedoeld. Als een grote onderneming met veel klanten een kleine onderneming met minder klanten of klanten in een ander segment overneemt, kan dit betekenen dat de werknemer bij de kleine onderneming na de overname veel meer ‘last’ heeft van het concurrentiebeding. In dat geval is het niet meer van toepassing.

Contractsovername

Van belang is te weten wanneer een concurrentiebeding zwaarder drukt. Dit is niet eenvoudig aan te geven. Is er sprake is van een schoksgewijze ontwikkeling van de functie/carrière van de werknemer of vindt er een geleidelijke ontwikkeling van de functie/carrière plaats? De rechter moet dit per geval bekijken en bepalen of het beding daadwerkelijk zwaarder is gaan drukken op de betrokken werknemer.

Anders ligt het als een werknemer van bedrijf A wordt verplaatst naar bedrijf B, waarbij geen sprake is van overgang van onderneming. Dit wordt ‘contractsovername’ genoemd. De werknemer (en de oude en nieuwe werkgever) moeten daarmee instemmen.

Checklist bij het opstellen van een concurrentiebeding

1. Controleer of het beding duidelijk is. Wat wordt de werknemer verboden en tot hoe lang nadat de arbeidsovereenkomst is geëindigd?

2. Controleer of het personeelsdossier een door de werknemer ondertekend exemplaar van het concurrentiebeding bevat.

3. Zodra er zich een belangrijke wijziging in de arbeidsrelatie voordoet, is het verstandig om de werknemer opnieuw een concurrentiebeding te laten tekenen.

4. Neem in het concurrentiebeding een aparte zin op waaruit blijkt dat het concurrentiebeding onverkort van toepassing is bij overname of promotie.

5. Neem een goed geformuleerd boetebeding op. Maak de boetes niet te hoog; de rechter zal de hoogte meestal matigen.

Wat is een relatiebeding?

Een concurrentiebeding beperkt de vrije arbeidskeuze van de werknemer na beëindiging van de arbeidsovereenkomst. Dit betekent dat ook zogenoemde relatiebedingen in de meeste gevallen concurrentiebedingen zijn. Een relatiebeding is een beding waarbij de werknemer na beëindiging van de arbeidsovereenkomst wordt verboden om voor/bij relaties/klanten werkzaam te zijn. Een valkuil is dat in dergelijke bedingen een goede omschrijving ontbreekt van een relatie/klant. Het opnemen van een duidelijke definitie van de term ‘relatie’ is dus belangrijk.

Omzeil juridische valkuilen

Een juiste toepassing van het arbeidsrecht is essentieel voor uw HR-beleid. Veel onderwerpen dienen zich aan, en daarmee talrijke valkuilen en struikelblokken. Met het thema-abonnement Arbeidsrecht heeft u digitaal toegang tot een uitgebreid archief waarin alle mogelijke arbeidsrechtelijke onderwerpen op inzichtelijke manier worden behandeld.

En dat alles in klare taal met het HR-vakgebied als uitgangspunt. Actueel, volledig en begrijpelijk, voor slechts € 199,- per halfjaar. Als start van het abonnement krijgt u het meest recente handboek Arbeidsrecht van ons cadeau!