Het vaak geclaimde voordeel van thuiswerken, namelijk dat de bevlogenheid toeneemt vanwege grotere autonomie, is er niet bij thuiswerkende ambtenaren. Ook denken top managers te rooskleurig over de ervaringen van medewerkers. Dit vormt een potentieel gevaar bij het implementeren van innovaties. Dat stelt bestuurskundige Hanna de Vries in haar proefschrift over telewerken in de publieke sector en de gevolgen daarvan. 

De Vries onderzocht de toepassing en effecten op de gemeenteambtenaren van telewerken in Nederlandse gemeenten. Ze enquêteerde onder meer alle Nederlandse gemeentesecretarissen en OR-leden. De promovenda deed verder literatuuronderzoek naar publieke innovatie, en de verspreiding en implementatie daarvan. Het promotieonderzoek maakte deel uit van het ”Learning from Innovation in Public Sector Environments” (LIPSE) project van het Zevende Kaderprogramma (KP7) van de Europese Commissie.

Empowerend leiderschap cruciaal voor gebruik telewerk

De Vries onderzocht ook de relatie tussen empowerend en controlerend leiderschap en de adoptie van telewerken door gemeenteambtenaren in een grote Nederlandse gemeente. Telewerken vereist een andere manier van leidinggeven, omdat de medewerkers ‘uit het zicht’ zijn. Bij een empowerende stijl van leidinggeven krijgen medewerkers veel vrijheid in het uitvoeren van hun werkzaamheden en mogen ze zelf belangrijke beslissingen nemen. Controlerende leidinggevenden houden hun werknemers veel meer in de gaten bij het werk dat zij doen. Uit deze studie blijkt dat met name een empowerende leiderschapsstijl ertoe leidt dat gemeenteambtenaren meer gaan telewerken.

Thuiswerkende ambtenaren eenzamer en minder betrokken

Met een dagboekstudie, een nieuwe methode binnen de bestuurskunde, onderzocht De Vries de effecten van het thuiswerken door gemeenteambtenaren. Hieruit komen vooral de negatieve effecten van thuiswerken naar voren. De ambtenaren geven aan de contacten met anderen op de werkvloer te missen en voelden zich minder betrokken bij hun organisatie. Het vaak geclaimde voordeel van thuiswerken, namelijk dat de bevlogenheid toeneemt vanwege grotere autonomie, is er niet. Het versterken van de relatie tussen medewerker en leidinggevende blijkt een effectieve manier om de negatieve effecten van thuiswerken te verminderen.

Top managers hebben een rooskleuriger beeld

Tot slot concludeert De Vries dat er cruciale verschillen zijn in de percepties van de verschillende stakeholders binnen een gemeente. Zo denken de gemeentesecretarissen dat medewerkers veel positiever zijn over telewerk dan de OR-leden denken. Verder zijn de OR-leden van mening dat medewerkers vooral de mogelijkheid om telewerk eerst uit te proberen belangrijk vinden, dit in tegenstelling tot gemeentesecretarissen. Gemeentesecretarissen schatten hun medewerkers beduidend positiever in, stelt De Vries dan ook. Dit vormt een potentieel gevaar bij het implementeren van innovaties, omdat top managers te rooskleurig kunnen denken over de ervaringen van medewerkers.