Groot wantrouwen in Nederlandse leiders

Na een sterke daling in vertrouwen in 2011, hebben de Nederlandse overheid, het bedrijfsleven, de ngo’s en de media het vertrouwen van hun landgenoten niet terug weten te winnen in 2012. Volgens de respondenten (opinieleiders en het algemene publiek) hebben topbestuurders, vooral binnen het bedrijfsleven en de overheid, dit aan zichzelf te danken.

Kloof

Wereldwijd is er een kloof waarneembaar tussen het vertrouwen dat men heeft in enerzijds het bedrijfsleven en de overheid en anderzijds de eerlijkheid van de bestuurders. Nergens in Europa is die kloof zo groot als in Nederland (44 procentpunten) zo laat de Barometer zien. Slechts 1 op de 10 Nederlanders (uit het algemene publiek) gelooft dat zakelijke leiders en overheidsfunctionarissen de waarheid vertellen wanneer ze geconfronteerd worden met een moeilijke kwestie. Minder dan 20 procent vertrouwt erop dat de zakelijke en bestuurlijke elite problemen oplost in sectoren die het moeilijk hebben.

Nieuwe invloedrijken

Dat het vertrouwen in instellingen niet hersteld is, weerspiegelt de verdere democratisering van het gezag in Nederland. De Edelman Trust Barometer toont al een paar jaar op rij een verschuiving aan van de traditionele invloed van CEO’s (slechts 26 procent vertrouwensscore onder opinieleiders) en ministers naar reguliere werknemers en ‘mensen als ikzelf’. Deze nieuwe invloedrijken worden nu bijna twee keer geloofwaardiger bevonden dan de leiders binnen het bedrijfsleven en de overheid.

Mkb en Nederland doen het goed

Een nieuw segment binnen de Trust Barometer dat een duidelijke blijk van vertrouwen kreeg, was het mkb. Opinieleiders gaven een vertrouwensscore van 80 procent aan het mkb in tegenstelling tot 59 procent aan grote bedrijven. Dit was vergelijkbaar in andere ontwikkelde landen. Respondenten in de opkomende markten vertrouwen juist grote bedrijven boven het midden- en kleinbedrijf. Daarnaast kijkt men binnen en buiten Nederland positief aan tegen bedrijven met het hoofdkantoor in Nederland. Bij de Nederlandse respondenten scoorden bedrijven van eigen bodem en die met een Duits hoofdkantoor het hoogst. Wereldwijd staan bedrijven met een hoofkantoor in Nederland in de top 25 procent, met Canada en Duitsland aan kop.

Media en ngo’s

Met een vertrouwensscore van 57 procent onder opinieleiders zijn ngo’s en media de minst vertrouwde instellingen. Terwijl in de meeste landen het vertrouwen in deze twee ‘waakhondinstellingen’ of groeide of stabiel bleef, stagneerde in Nederland het vertrouwen in ngo’s (vorig jaar vertoonde het vertrouwen in ngo’s een daling van 13 procentpunten) en daalde het vertrouwen in media met 4 procentpunten. De verschuiving in geloofwaardigheid van woordvoerders die vorig jaar plaatsvond – ‘iemand als ikzelf’ won het toen van vertegenwoordigers van ngo’s, CEO’s en overheidsfunctionarissen – kan het stagnerende en dalende vertrouwen in deze twee instellingen verklaren. ‘Iemand als ikzelf’ (67 procent) en een reguliere werknemer (54 procent) bekleden dit jaar samen met academici en technische experts de top van de geloofwaardigheidspiramide, terwijl een ngo-vertegenwoordiger met een magere 43 procent alsnog aanzienlijk hoger scoort dan een CEO (26 procent).

Vertrouwen terugwinnen

Annemieke Kievit, General Manager van Edelman Nederland: “Om het vertrouwen te herstellen, moeten CEO’s en overheidsfunctionarissen in Nederland een nieuwe cultuur binnen hun organisaties bevorderen. Een cultuur die minder gericht is op traditionele hiërarchieën en waarden, maar meer op waarden als ‘inclusiviteit’, betrokkenheid, transparantie en (maatschappelijke) verantwoordelijkheid. Management moet open zijn tijdens de ontwikkeling van strategie en beleid, en – op zoek naar input en dialoog – meerdere stakeholders betrekken, zoals werknemers, betrokken consumenten, sociale activisten en academici.”