Door: Petra Willems, advocaat
Als een mediationclausule zo moet worden uitgelegd dat deze verplicht tot mediation en een partij een procedure begint zonder eerst die mediationverplichting na te komen, kan de rechter op verzoek van de andere partij de procedure aanhouden om partijen de gelegenheid te geven alsnog mediation te proberen. Tot zo’n aanhouding is de rechter of arbiter echter niet verplicht. De rechter kan beslissen dat de behandeling van de zaak niet wordt aangehouden, bijvoorbeeld omdat de zaak te spoedeisend is of omdat mediation zinloos is.
‘De vraag die opkomt is: wíe beoordeelt of het beproeven van mediation zinloos is?’
De vraag die opkomt is: wíe beoordeelt of het beproeven van mediation zinloos is? Een van de partijen (bij een arbeidsgeschil werkgever of werknemer), partijen gezamenlijk of de mediator? Mediation is meestal overigens niet verplicht, maar vrijwillig. Tegelijkertijd is mediation niet vrijblijvend. Iedere mediator zal dit (als het goed is) bij aanvang van een mediation aan de deelnemers vertellen. Als de mediator dan merkt dat een van de partijen mediation niet ziet zitten is de vraag of mediation zinvol is. En als mediation niet doorlopen hoeft te worden omdat dit volgens (een van de) partijen ‘zinloos’ is, is het dan niet vrij eenvoudig om onder mediation uit te komen? Zelfs wanneer in een clausule is vastgelegd dat partijen daartoe verplicht zijn voordat de zaak aan de rechter kan worden voorgelegd?
Vrije ruimte voor rechters beperkt
Inmiddels ben ik bijna 30 jaar arbeidsrechtadvocaat. Mijn praktijk is door de jaren heen aanzienlijk gewijzigd: kwam ik in de beginjaren regelmatig (soms wel wekelijks) op de rechtbank voor een zitting (veelal ontbindingszaken), tegenwoordig is dat zeer beperkt. Dat heeft deels te maken met de wijzigingen van de wet- en regelgeving, waardoor de toegevoegde waarde van een gerechtelijke procedure in sommige zaken (met name ontbindingen) is afgenomen doordat de ruimte voor de rechter om te manoeuvreren beperkt is geworden. De wet geeft een strak kader waarbinnen geoordeeld moet worden, de ‘vrije ruimte’ voor de rechters is beperkt.
Mediation zinvol
Het heeft er evenwel ook meete maken dat ik in veel zaken zie dat mediation – als alternatief voor de gerechtelijke procedure – zinvol is. Niet alleen biedt mediation de mogelijkheid om stil te staan bij de emoties die vaak mede een (zo niet doorslaggevende) rol spelen in de discussie die partijen verdeeld houdt. Ook stelt het de betrokken partijen in staat regie te voeren over de oplossingsrichting. Een oplossing die gezamenlijk is gevonden, kent een breder draagvlak dan een uitspraak van de rechter, waarbij vaak een van de partijen teleurgesteld moet worden.
En dan heb ik het nog niet eens over de (advocaat)kosten die bespaard kunnen worden door mediation als mogelijke oplossingsrichting te proberen. Dat klinkt wellicht gek uit de mond van een advocaat maar als je doel is om een probleem voor je cliënt op te lossen, dan moet het wat mij betreft je streven zijn om dat op de meest efficiënte wijze te doen – en dus tegen de laagst mogelijke kosten.
Petra Willems is een van de sprekers tijdens HR Day: it’s a jungle out there. In haar sessie gaat ze samen met mediator en trainer Leon Hoornweg in op mediation en conflictvaardigheden. Aan de hand van praktijkvoorbeelden komt aan de orde wanneer mediation van toegevoegde waarde kan zijn en welk verband er gelegd kan worden met onderhandelen in het algemeen en de Harvardmethode in het bijzonder. Ervaar en leer hoe je met bepaalde technieken de scherpe randjes van een discussie kunt afschaven en tot de kern kunt komen. ‘It’s a jungle out there’ maar met de opgedane kennis en vaardigheden weet jij je (voortaan) prima te redden.
