Het antwoord; Lean en waarden-denken horen bij elkaar. ‘Eerst waarden of Lean?’ is dus een vreemde vraag. Op zeker 4 niveaus is er verbinding nodig tussen Lean en waarden.
1 Organisatie- en klantwaarde
Een belangrijke Lean-factor voor medewerkers en teamleiders is ‘begrijp de richting’. Medewerkers worden uitgenodigd en uitgedaagd om zelf te gaan verbeteren in hun processen. Maar dan moet de richting van die verbetering wel duidelijk zijn. Welke toegevoegde waarde willen we als organisatie bieden aan onze klanten? Waar staan wij als lokale overheid voor? Pas als de koers en kompasrichting helder genoeg is (In Lean; ‘true north’), kunnen managers en medewerkers echt bewegen en meedenken! Dan blijkt bijvoorbeeld vaak, dat relevante, op klant gerichte prestatie-indicatoren missen, of zelfs strijdig zijn met elkaar. De waarde die de organisatie op de mat wil leggen voor haar klanten, biedt de eerste houvast voor managers en medewerkers.
2 Gedragen gedragswaarden
Welk gedrag van medewerkers en leidinggevenden is helpend om onze organisatie-dromen waar te maken? Hoe belonen we (nu) en in de toekomst de juiste waarden? Het roept discussies en keuzes op over type leiderschap, HRM-instrumenten en welk gedrag we verwachten van medewerkers. En hoe leidinggevenden dit sturen & steunen. In de Lean filosofie zitten belangrijke aanknopingspunten als respect voor de medewerkers en dienend leiderschap. Een set aan gedragen kernwaarden, die van directeur tot medewerker betekenis hebben, geeft richting aan hoe we samen op reis gaan.
Sturing van gedrag, vraagt om gedragen sturing!
Het Lean gedachtengoed schrijft niets voor over bovenstaande 2 waarden-sets. Het zegt niet WAT we de klant moeten bieden en WELKE waarden het beste passen bij uw organisatie. Je hebt ze wel nodig om Lean tot een succes te maken. Juist een gedragen en begrepen richting, op inhoud en gedrag, biedt de vrijheid en kans om eigen verantwoordelijkheid te nemen. Het ‘stuurt’ gedrag, maar juist vanuit begrip en overtuiging. Daarom kunnen sterk waardegedreven organisaties als Google of Buurtzorg Nederland prima functioneren zonder veel structuur en managers! Medewerkers ‘leven’ de richting zelf en hoeven niet dagelijks gestuurd te worden. Wat een energie-winst!
Lean heeft wel sterke, richtinggevende opvattingen over twee andere niveaus van waarde.
3 De waarde van verbeteren (Gemba, Kaizen en Kata)
Verbeteren doe je in je dagelijkse werk (Kaizen), op de werkvloer (de Gemba), met veel kleine, repeterende experimenten op weg naar een nieuw ambitieus tussendoel (Kata). Niet schoksgewijs in reorganisaties, in meeslepende projecten of hobby’s van stafdiensten! Het gewenste gedrag van medewerkers is helder; fouten bespreekbaar maken en voorkomen, standaarden continu verbeteren, denken in mogelijkheden. Managers hoeven geen oplossingen te bedenken, ze moeten faciliteren dat ze er komen (‘steunen & sturen’). Hierin alleen al zit een belangrijk contrast met hoe veel organisaties tot nu toe waarde geven aan het begrip ‘verbeteren’. Mooie uitdaging op zich. Organisaties snuffelen vaak als eerste met Lean aan verbeteringen en verspillingen. Soms vanuit te hoge verwachtingen, zonder de samenhang met waarden te zien. Dan wordt het al snel snijden, zonder dat de klant zelf er beter van wordt.
4 De waarde van dialogen
Dialogen zijn de smeerolie van de organisatie. WIE praat met wie en HOE verlopen die dialogen, en met welke bedoeling (waartoe) zitten we uren en uren bij elkaar? Het Lean gedachtengoed kent grote waarde toe aan visueel management, hoge frequenties van kort overleg, snelle feedbackloops, gestandaariseerde probleemanalyses (DMAIC) en coaching (KATA) en rapportages (A3). De kracht zit niet zozeer die tools zelf, maar in de waarde van respectvolle, effectieve dialogen. Mijn inziens een vaak minder bekend en benut potentieel van de hulp die Lean ons te bieden heeft.
Links-om of rechts-om?
Start je met Lean, dan roep je vragen over waarden op. Waar staan we als organisatie voor? Bepaal je eerst organisatie-waarden en wil je die met betere prestaties waarmaken, dan zullen die waarden getest worden in de dagelijkse praktijk. De verbeterfilosofie en dialogen van Lean, bieden daarbij hele waarde-volle ondersteuning.
Lean en waarde bepalen komen dus ALTIJD samen.
Zijn Lean en heldere waarden voor u als lezer nu meer met elkaar verbonden?
