Schaalvergrotingen in met name de zorg en het onderwijs leiden tot meer ziekteverzuim, minder betrokkenheid onder werknemers en hogere salarissen. Dit druist lijnrecht in tegen de doelstelling van veel fusies, namelijk meer efficiency. Toch blijven schaalvergrotingen populair zoals momenteel bij rechtbanken.

Dit is de mening van Mark Huijben van adviesbureau Berenschot in een recent artikel in de Volkskrant. Veel onderwijsinstellingen, zorgorganisaties en gemeenten zijn samengevoegd in de afgelopen decennia. Volgens Huijben leidt dit echter niet tot meer efficiëntie in een bedrijf, maar eerder tot problemen. Een voorbeeld zijn grote scholen met parkeerproblemen, meer anonimiteit, minder betrokkenheid en minder sociale controle. “Het is onbegrijpelijk dat het in allerlei sectoren maar doorgaat, vaak zonder goede onderbouwing.”

 

Overwegend nadelen

Schaalvergroting kan nuttig zijn, volgens Huijben, bijvoorbeeld bij een specialiserend ziekenhuis. Meestal overheersen echter de nadelen. Ziekteverzuim ligt bij grote gemeenten met 5,4 procent een procentpunt hoger dan bij kleine en CBS-cijfers wijzen uit dat salarissen bij grote organisaties aanzienlijk hoger zijn.

 

In de afgelopen kwart eeuw zijn de zorg en het onderwijs aanmerkelijk grootschaliger geworden. Ziekenhuizen in Nederland daalden in aantal met meer dan 40 procent tussen 1985 en 2007 tot ruim negentig; met name het verdwijnen van streekziekenhuizen was hierop van invloed. Op een vergelijkbare manier liep het aantal Nederlandse scholen tussen 1990 en 2010 met een derde terug tot 8.000, terwijl het aantal leerlingen met 14 procent steeg.