Opleiden en ontwikkelen
Achtergrond
Door: Redactie HR Praktijk
2 april 2025
‘Learning communities’ (LC’s) winnen aan populariteit als effectief middel voor een leven lang ontwikkelen in organisaties. Een recent onderzoek onder leiding van Margot van Rees biedt nieuwe inzichten in hoe leergemeenschappen kunnen worden ingericht voor gemengde groepen, van zowel theoretisch als praktisch opgeleide medewerkers.
Shutterstock

Het onderzoek van Van Rees richt zich specifiek op de installatiebranche, waar samenwerking en innovatie essentieel zijn voor maatschappelijke uitdagingen zoals verduurzaming en de energietransitie.

LC’s combineren leren, werken en innoveren door medewerkers en andere betrokkenen, zoals docenten, samen te brengen rondom concrete vraagstukken. Een voorwaarde voor succes is dat leergemeenschappen moeten aansluiten bij het dagelijkse werk en worden begeleid door een ervaren facilitator. Een optimale groepsgrootte (6-10 deelnemers) en een veilige leeromgeving zijn daarbij essentieel.

Goede groepssamenstelling

Uit het onderzoek blijkt dat een goede samenstelling van de groep belangrijk is voor een succesvolle leergemeenschap. Praktijkopgeleiden voelen zich in kleinere groepen veiliger om hun kennis en ervaringen te delen.
Flexibiliteit in de samenstelling van de groep kan ook behulpzaam zijn: in de eerste weken kan het toevoegen van ontbrekende expertise de effectiviteit van de LC vergroten, omdat dit zorgt voor een betere aansluiting bij het gezamenlijke doel en het de kennisdeling binnen de groep stimuleert. Door ontbrekende rollen of specifieke vaardigheden vroegtijdig aan te vullen, ontstaat er een completer perspectief op het vraagstuk en kunnen deelnemers efficiënter werken aan oplossingen. Bovendien versterkt het de motivatie van de groep, omdat iedereen voelt dat hun bijdrage daadwerkelijk relevant is en de LC daardoor sneller tot concrete resultaten komt.

De rol van HR

HR-professionals spelen een sleutelrol bij het succesvol implementeren van LC’s. Hun drie belangrijkste taken:

  1. Selectie van deelnemers: zorg voor een diverse groep die complementair is aan het LC-doel en beperk de invloed van hiërarchische relaties.
  2. Begeleiding van facilitators: de facilitator moet groepsveiligheid waarborgen en deelnemers ondersteunen in het formuleren van haalbare leerdoelen.
  3. Integratie in de werkpraktijk: koppel LC’s aan bestaande projecten en zorg dat deelnemers ruimte krijgen om te experimenteren en fouten te maken.

Daarnaast blijkt dat kleinere, concrete leerdoelen – gekoppeld aan het LC-doel – zelfsturend leren bevorderen, vooral bij praktijkopgeleiden. HR-professionals kunnen leidinggevenden helpen om dit proces te ondersteunen en het belang van LC’s duidelijk te maken.

Kansen voor het technisch mkb

Het onderzoek geeft nog maar eens aan dat LC’s grote potentie hebben, met name voor het technisch mkb. Dergelijke initiatieven bieden een oplossing voor allerlei uitdagingen waarmee het technisch mkb kampt. Denk hierbij aan personeelstekorten of snelle technologische veranderingen.

Hoewel leren en innoveren vanzelfsprekend onderdeel zouden moeten zijn van het dagelijkse werk, schiet dat er in de praktijk nogal eens bij in, stellen de onderzoekers vast. Puur omdat de druk van de dagelijkse werkzaamheden vaak voorrang krijgt, tijd en ruimte om te experimenteren ontbreken, en het voor medewerkers niet altijd duidelijk is hoe leren direct bijdraagt aan hun werkdoelen en de organisatie als geheel.

Met de implementatie van LC’s in organisaties kan leren structureel worden geïntegreerd in het werkproces, waardoor medewerkers zich blijven ontwikkelen en tegelijkertijd bijdragen aan innovatie en praktische oplossingen voor uitdagingen op de werkvloer.

Praktische aanbevelingen

  1. Benut learning communities in je organisatie om concreet te starten met het stimuleren van een leven lang ontwikkelen voor de groep die dat het meest nodig heeft: vakmensen.
  2. Ondersteun leidinggevenden in het formuleren van het LC-doel en het kiezen van deelnemers.
  3. Begeleid leidinggevenden in het inbouwen van ruimte in het dagelijks werk van medewerkers om te experimenteren in bijvoorbeeld het herinrichten van werkprocessen.
  4. Schakel een professionele externe facilitator in voor LC’s met een focus op kennisdeling, groepsveiligheid en concrete stappen in het dagelijks werk.
  5. Bestendig de LC in de organisatie door met deelnemers in de laatste bijeenkomst concrete vervolgactiviteiten te bepalen.

Bron: Margot van Rees, Amber Kornet, dr. Stephan Corporaal en prof. dr. Maaike Endedijk. Learning Communities in het mkb: wat werkt? Tijdschrift voor HRM, 2024, editie 4, 34-36.