Esther Schippers, Manager HR Support: ’Verzuim voorkomen begint bij goed leiderschap’

“Je kunt gratis fruit aanbieden of korting geven op een sportabonnement, maar dat zijn losse flodders als er geen bredere visie achter zit. Een duurzaam beleid vraagt om strategische keuzes, die verder gaan dan sympathieke initiatieven,”  aldus Schippers.

De arbeidsmarkt in Nederland verandert in rap tempo. Door de krapte op de arbeidsmarkt wordt het behoud van medewerkers steeds belangrijker. Tegelijkertijd is er een zorgwekkende stijging in verzuim, vooral door mentale klachten zoals stress en burn-out.

Traditioneel verzuimbeleid volstaat niet meer

Millennials en Gen Z, die de arbeidsmarkt in toenemende mate domineren, zijn hier het meest gevoelig voor. Uit onderzoek van Mars et al. (2024) blijkt dat 62% van hen structurele werkdruk ervaart.

Volgens Schippers is het cruciaal dat organisaties zich realiseren dat traditioneel verzuimbeleid – dat vooral draait om registratie en genezing – niet langer volstaat. “We zien dat het mkb zich vaak onvoldoende bewust is van wat echt een goed vitaliteitsbeleid inhoudt. Verzuim wordt nog te vaak gezien als alleen een HR-proces, terwijl het in werkelijkheid een organisatiecultuurvraagstuk is.”

De sleutelrol van managers

Doorslaggevend voor een effectief verzuimbeleid is de rol van leidinggevenden. “Je kunt als bedrijf fantastische plannen maken, maar als je managers niet de tools aanreikt om het beleid tot leven te brengen, heeft het weinig zin,” stelt Schippers.

“Verzuim voorkomen begint bij goed leiderschap. Managers hebben een directe invloed op de werkcultuur, stressniveaus en werkplezier van hun medewerkers. Zij moeten in staat zijn signalen van overbelasting vroegtijdig op te pikken en open gesprekken over mentale gezondheid te faciliteren en normaliseren.”

Training van leidinggevenden hard nodig

In de praktijk blijkt dat veel managers deze rol moeilijk vinden. “Verzuim is geen aantrekkelijk onderwerp. Het gaat gepaard met administratieve rompslomp en voelt voor veel leidinggevenden ongemakkelijk. Ze weten vaak niet hoe ze een gesprek over mentale gezondheid moeten voeren, of hoe ze moeten reageren als iemand aangeeft dat het niet goed gaat. Uit onderzoek van Arbo Unie de blijkt ook dat 80% van de leidinggevenden zich onvoldoende toegerust voelt om medewerkers met mentale klachten te ondersteunen. Training op dat gebied is dus hard nodig.”

Generaties op de werkvloer

Een goed vitaliteitsbeleid begint met strategische keuzes die aansluiten bij de doelen van de organisatie. “Kijk naar je personeelsbestand en de generaties die je in huis hebt,” adviseert Schippers. “Hoe zorg je ervoor dat zij zich goed voelen in hun rol? Dat kan bijvoorbeeld betekenen dat je hybride werken faciliteert, werkomgevingen aanpast, of ruimte biedt voor herstelmomenten.”

Ter illustratie noemt ze een customer service-medewerker, die de hele dag aan de telefoon zit. “Die heeft wellicht baat bij een stilteruimte om even los te komen van het werk. Dat is een simpele, maar doeltreffende maatregel die echt impact kan hebben op welzijn en productiviteit.”

Van checklist naar werkelijke betrokkenheid

Naast de fysieke en organisatorische aspecten, zouden managers ook kunnen leren op een andere manier gesprekken te voeren. “Het gaat erom dat je als leidinggevende echt betrokken bent. Niet sturen op: ‘Je bent drie keer ziek geweest, dus nu moet ik een gesprek met je voeren,’ maar oprecht vragen: ‘Hoe gaat het met je? Wat heb jij nodig om je werk goed te kunnen doen?’”

Psychologische veiligheid en neurodiversiteit

Een ander belangrijk aspect in verzuimmanagement is psychologische veiligheid. Werknemers moeten zich veilig voelen om stress en mentale klachten te bespreken zonder angst voor negatieve gevolgen. “Dit betekent dat managers zelf ook het goede voorbeeld moeten geven. Als een leidinggevende laat zien dat het normaal is om over stress of overbelasting te praten, is de drempel voor medewerkers lager.”

Daarnaast pleit Schippers voor meer aandacht voor neurodiversiteit op de werkvloer. “ADHD, autisme, dyslexie – het zijn allemaal factoren die invloed kunnen hebben op werkplezier en verzuim. Toch krijgen managers hier nauwelijks training in. Een gemiste kans, want door rekening te houden met neurodiversiteit kun je veel problemen vóór zijn.”

Schippers’ pleidooi is duidelijk: verzuimmanagement moet verschuiven van een administratief proces naar een cultuur van preventie en betrokkenheid. “Een bedrijf kan nog zo’n mooi vitaliteitsprogramma hebben, als het niet wordt gedragen door de organisatie, blijft het een papieren werkelijkheid,” benadrukt Schippers.

Goed leiderschap, psychologische veiligheid en preventieve maatregelen

De sleutel tot een gezondere werkomgeving ligt bij goed leiderschap, psychologische veiligheid en preventieve maatregelen. “Managers die aandacht hebben voor het welzijn van hun medewerkers, signalen van stress serieus nemen en die een open en veilige werkcultuur creëren, zullen zien dat verzuim daalt en werkplezier toeneemt. En dat is uiteindelijk in het voordeel van iedereen.”