Verzuimpreventie en duurzame inzetbaarheid zijn in de zorg natuurlijk ‘hot items’. De Zonnehuisgroep IJssel en Vecht besloot een paar jaar geleden het thema inzetbaarheid extra aandacht te geven, vertelt Arbo- en verzuimcoördinator Janine Schiphorst: “We zijn twee jaar geleden begonnen met de Maand van de Vitaliteit”, vertelt ze: “Het eerste jaar was het voornaamste doel om meer bekendheid aan het onderwerp te geven. We wilden onze medewerkers laten nadenken over de vraag wat vitaliteit voor hen betekent en wat ze zelf kunnen doen om vitaal te zijn. We hebben een aantal workshops georganiseerd; dat varieerde van een kennismaking met mindfullness tot een echte boksles, waarin mensen letterlijk leren wanneer ze moeten wegduiken. Mensen werden op die manier geprikkeld om na te denken hoe ze dingen anders konden doen.”
Het uitgangspunt bij de Zonnehuisgroep is dat de medewerker zelf aan het stuur staat, legt Schiphorst uit: “De medewerker zal zelf moeten schakelen. Het gaat immers om zijn of haar eigen welbevinden. Stel dat iemand iedere avond doodmoe thuiskomt. Dan stimuleren we die medewerker om zelf na te denken wat anders kan en moet. We gaan in gesprek over de vraag hoe zij lekker aan het werk kan blijven. We noemen dat niet meer een loopbaangesprek maar een vitaliteitsgesprek. Dat klinkt toch anders. Als werkgever kijken we wat we kunnen aanbieden om de medewerker te ondersteunen: ‘Als jij het zelf wilt, kunnen we je iets aanbieden, maar als je het niet echt wilt, dan gaat het niet lukken’.”
Anders nadenken
Door de vitaliteitsgesprekken gaan mensen anders nadenken over hun baan; heeft Schiphorst ervaren. Sommigen ontdekken dat ze eigenlijk altijd al iets anders hadden willen doen en krijgen ondersteuning om een slag te maken, bijvoorbeeld via omscholing. Op uiteenlopende onderwerpen kunnen mensen extra steun krijgen, van het omgaan met agressie tot het oplossen van computerproblemen. De Zonnehuisgroep ondersteunt mensen ook om hun fysieke werk zo goed mogelijk te doen. De organisatie heeft fysiotherapeuten en ergotherapeuten in dienst, die ook de eigen medewerkers helpen, bijvoorbeeld door ze te leren hoe ze het beste kunnen tillen.
Schiphorst: “De zorg is zwaar en wij proberen allerlei middelen in te zetten om onze mensen te ondersteunen. We bieden loopgroepen, we stimuleren mensen om te gaan sporten door een regeling waarbij je sportkleding met voordeel krijgt en we bieden leefstijlcoaching. We bieden ook individuele gesprekken, bijvoorbeeld aan collega’s die met overgewicht te maken hebben. Je knieën moeten je wel kunnen dragen en hoe ouder je wordt hoe meer je daarmee te maken krijgt.”
Dynamiek in teams
Er zijn ook speciale workshops waarin de dynamiek in de teams centraal staat, vertelt Schiphorst. De Zonnehuisgroep maakt gebruik van een methode waarin de vitaliteit wordt besproken op alle niveaus: Op individueel niveau, op teamniveau en op het niveau van de organisatie. “Zo kun je als team met elkaar het gesprek aangaan over uiteenlopende vragen”, legt ze uit: “Hoe gezond zijn wij als team. Zijn we competent genoeg. Voelen we ons betrokken bij ons werk. Voelen we ons veilig in ons team en voelen we ons gesteund door de collega’s.”
“Onze mensen zorgen voor elkaar zonder het te vragen”, zegt Schiphorst: “Ze hebben ook vaak de houding van ‘Ik ben een zorgmens en ik kan niet anders’. Daarom worstelen ze vaak extra sterk met het idee van een overplaatsing. Er zijn wel 200 functies die iets met zorg te maken hebben, maar mensen moeten heel erg wennen aan het idee om, bijvoorbeeld, na jarenlang werken met cliënten een baan op het medisch secretariaat aan te nemen.
Soms kunnen mensen door arbeidsongeschiktheid niet meer terug in hun oude baan en voor sommige is het echt een schok dat ze afscheid moeten nemen van die baan.”
Zelfsturend
Om alle extra inspanningen rondom inzetbaarheid optimaal te laten verlopen worden de teamcoaches speciaal geschoold in het voeren van gesprekken en het begeleiden van hun teams. Twee jaar geleden, in dezelfde fase dat inzetbaarheid extra aandacht kreeg in de organisatie, kregen de voormalige teammanagers de rol van teamcoach en werden een aantal zaken binnen de Zonnehuisgroep anders georganiseerd. De organisatie maakte een slag maakte van meer hiërarchisch naar meer zelfsturend, waarbij de teams meer zelfstandig gingen opereren.
HR probeert de teamcoaches optimaal te ondersteunen. Schiphorst: “Het gaat goed. We zouden op zich wel meer willen realiseren, maar de teamcoaches moeten ook allerlei andere zaken organiseren en er is altijd tijd tekort. De impact die we nu na twee jaar zien verschilt per team. Sommige teams zijn veel verder dan andere. Dat heeft ook met cultuur te maken. Iedere locatie heeft een eigen cultuur en dat willen we graag zo houden. In sommige locaties heerst een cultuur van ‘Niet zeuren maar doorgaan’. Dat heeft een positieve kant, maar brengt ook het risico mee dat de boog te lang gespannen blijft en dat er soms iets knapt.
In het algemeen zie ik wel veranderingen. In de breedte van de organisatie zie je wel beweging en mensen nemen meer hun verantwoordelijkheid.”
Het is nu, na twee jaar, nog vroeg om de resultaten te voorzien van ‘harde cijfers’, vertelt Schiphorst. Het eerste jaar stond vooral in het teken van bekendheid geven aan het onderwerp en het tweede jaar lag het accent op de fysieke tevredenheid van de medewerkers. Nu ligt de focus op het streven dat de medewerkers echt het stuur in eigen handen nemen.
Zorghart
Schiphorst komt zelf oorspronkelijk niet uit de zorg en heeft zich verbaasd over wat zij het ‘zorghart’ van de mensen noemt. Schiphorst: “Dat zie je ook in de thuissituatie. Als zorgmedewerker ben je ook privé degene die in de familie een zorgtaak oppakt en die bijvoorbeeld de mantelzorger is. Dat is bijna een automatisme, het zit in het zorghart van onze mensen. In de zorg is het daarom extra belangrijk om een geïntegreerde blik te hebben op zowel de werk- als de privé-situatie. Het risico dat zorgmedewerkers zichzelf te lang wegcijferen en te veel hooi op hun vork nemen is wezenlijk. Daarom komt die relatie tussen werk en privé ook aan de orde in workshops en gesprekken. Als je het thuis goed op orde hebt, gaat het ook goed op het werk. Als je het thuis niet op orde hebt, wordt het op het werk ook een stuk lastiger. Dat heeft allemaal met elkaar te maken. Binnen de Zonnehuisgroep spreken we met medewerkers, leidinggevenden of teamcoaches en HR samen over het welzijn van de medewerker. Dat proces is dynamisch en heeft onze voortdurende aandacht. Onze slogan is ‘Waar je er als mens toe doet…’”
Samenwerking tussen de Zonnehuisgroep en Robidus
Robidus ondersteunt de Zonnehuisgroep bij de uitvoering van hun wettelijke verplichtingen op terrein van sociale zekerheid. Deze ondersteuning heeft met name betrekking op de fase nadat een werknemer uitvalt. Robert Wondaal, commercieel directeur bij Robidus, zegt over de samenwerking en over de inspanningen van de Zonnehuisgroep rondom inzetbaarheid: “Wij zien vanuit Robidus hele goede initiatieven bij veel klanten. We merken wel dat veel organisaties worstelen met de vraag waar ze de focus op moeten leggen. Ze hebben wettelijke verplichtingen met betrekking tot verzuim en uitval van werknemers, maar ze willen ook actief bezig zijn met hun visie om dat verzuim te voorkomen. Doordat wij organisaties zoals de Zonnehuisgroep ontzorgen door hun verplichtingen uit handen te nemen, hebben zij grotendeels de handen vrij om zicht te richten op hun inzetbaarheidsbeleid. Zo kunnen onze klanten zich concentreren op de activiteiten waar zij goed in zijn en waar zij meerwaarde kunnen leveren.”
