Een op de vier medewerkers is ook mantelzorger. Toch zijn mantelzorgers op de werkvloer vaak onzichtbaar. “Mantelzorg is daardoor vaak een blinde vlek”, zegt Ingrid van Loon, manager bij Fello. “Leidinggevenden en HR-medewerkers weten niet dat het speelt.”
De onzichtbaarheid van mantelzorg op de werkvloer heeft verschillende oorzaken. Zo hebben mantelzorgers vaak niet door dat ze mantelzorger zijn. Wanneer ben je mantelzorger? Vanaf welk moment? “Vaak ben je het al zonder dat je dat zelf in de gaten hebt”, zegt Van Loon.
‘Veel werkenden kiezen ervoor niets te zeggen omdat ze bang zijn dat het dan gaat opvallen dat ze wel eens wat later beginnen of wat eerder naar huis gaan’
Eigen probleem
Als mantelzorgers zich er wel bewust van zijn, praten ze daar op het werk vaak niet over. Een op de drie vertelt op het werk niet dat hij of zij ook mantelzorger is. Veel werkenden kiezen ervoor niets te zeggen omdat ze bang zijn dat het dan gaat opvallen dat ze wel eens wat later beginnen of wat eerder naar huis gaan.
Medewerkers zien het als hun eigen probleem dat ze ook mantelzorger zijn, weet Pieter van de Berg, directeur van een IT-bedrijf. “Terwijl het wel degelijk een zaak van de werkgever is. Voor een naaste zorgen heeft veel invloed op de mentale gezondheid van een medewerker. Dat maakt dat het invloed heeft op hoe iemand functioneert.”
Veel werkgevers zijn onterecht terughoudend om mantelzorg bespreekbaar te maken, zegt Tijn Elferink, schrijver van het boek Fijn dat je er bent. “Als ik bij werkgevers presentaties geef over mantelzorg, brengen werkende mantelzorgers vaak naar voren dat leidinggevenden het onderwerp vaker ter sprake zouden moeten brengen.”
‘Als werkgever heb je invloed op het welzijn van een medewerker en kun je het verschil maken voor hem of haar én de persoon voor wie hij of zij zorgt’
Circle of influence
Ook directeur Van de Berg vindt het een gemiste kans als werkgevers het onderwerp niet bespreekbaar maken. “Medewerker en werkgever zitten in elkaars circle of influence. Als werkgever heb je invloed op het welzijn van een medewerker en kun je het verschil maken voor hem of haar én de persoon voor wie hij of zij zorgt. Juist daarom moet de werkgever de discussie over mantelzorg starten.”
De kans dat werkgevers met zorgende medewerkers te maken krijgen, neemt alleen maar toe. Simpelweg omdat de vraag naar mantelzorg toeneemt. In 2040 heeft iedereen met mantelzorg te maken. Belangrijkste oorzaken: toenemende zorgkosten en personeelstekorten in de zorg. Daardoor komt de zorg vaker op de schouders van familie terecht, die dat vaak naast hun betaalde baan doen.
‘Ik ben partner, moeder, dochter, vriendin, collega én mantelzorger’
Mantelzorggerelateerd ziekteverzuim
“Meestal gaat het combineren van werk en mantelzorg goed”, ziet Van Loon. Dat neemt niet weg dat driekwart van de mantelzorg de zorg voor een naaste ook zwaar vindt. Eén op de drie komt door het mantelzorgen op het werk wel eens in de knel, onderzocht Motivaction. “Bijna twintig procent van het ziekteverzuim is mantelzorggerelateerd” zegt Van Loon, die zelf ook mantelzorger is.
“Ik stond op het punt van bevallen toen mijn schoonmoeder overleed”, zegt Van Loon. “Mijn schoonvader stond met de administratie op de stoep. Twee maanden later blijkt hij dementie te hebben.” Van Loon regelde eten, draaide het gas dicht en plukte hem ’s nachts in zijn pyjama van een kruispunt af. “Ik wist niet waar ik de tijd vandaan moest halen.” Inmiddels is ze ook mantelzorger voor haar zoon. “Ik ben partner, moeder, dochter, vriendin, collega én mantelzorger.”
Voorbeeldfuncties
Werkgevers kunnen helpen door medewerkers te informeren over wat de organisatie op gebied van mantelzorg doet. Voorbeeldfuncties helpen, zoals een leidinggevende die zelf ook mantelzorger is. Ook medewerkersbijeenkomsten of presentaties over mantelzorg helpen de organisatiecultuur te veranderen. Vaak is ook niet precies duidelijk welke impact mantelzorg op een persoon en de organisatie heeft. Daarvoor ontwikkelde Fello een handige tool, die is te vinden op fello.nl.
Een belangrijk onderdeel van mantelzorgbeleid is volgens Fello coaching. “Mantelzorgers kunnen te allen tijde een beroep doen op onze coaches, ” vertelt Van Loon. Ze bieden een luisterend oor. Ook nemen ze praktische zaken uit handen, zij kennen alle financiële regelingen: van Wmo tot pgb tot wlz. “We zien in de praktijk dat mantelzorgers al snel bij de coaches aankloppen voor tips en ondersteuning.”
Voor organisaties met meer dan 500 medewerkers is het vanaf 2024 verplicht om een duurzaam beleid te hebben waarin mantelzorg een plaats krijgt
De rust keert terug
Een medewerker die lekkerder in z’n vel zit, daar profiteert ook de werkgever van. “Wat we vaak zien is dat de stress verdwijnt en de rust terugkeert. Als werkgever wil je het goed doen, alleen weet niet iedereen waar je goed aan doet. Dat is waar wij als Fello het verschil kunnen maken.”
Voor organisaties met meer dan 500 medewerkers is het vanaf 2024 verplicht om een duurzaam beleid te hebben waarin mantelzorg een plaats krijgt. “Maar ook als je organisatie minder dan 500 medewerker telt, is mantelzorgbeleid een goed idee”, zegt Van Loon.
“Natuurlijk getuigt aandacht voor mantelzorg van goed werkgeverschap,” zegt Van de Berg. “Mantelzorgbeleid is ook noodzaak om de concurrentie voor te blijven.” Vanwege de krappe arbeidsmarkt is nodig om aan de juiste medewerkers te komen, ze te behouden en ze optimaal te faciliteren.
Organisaties die vooroplopen zoals in de zorgsector zijn er al mee bezig. Van Loon: “De rest gaat zeker volgen. Zorg dat je niet te laat bent en onderneem nu actie. Neem contact met ons op.”
Sessie: Van Persoonlijk naar Professioneel: Mantelzorg als HR-uitdaging
Fello is een van de partners tijdens HR Day 2023 – The Circle of Influence. Tijdens hun sessie Van Persoonlijk naar Professioneel: Mantelzorg als HR-uitdaging neemt Ingrid van Loon, manager bij Fello, je mee in haar persoonlijke reis door de complexe wereld van mantelzorg. Ze toont aan hoe dit onderwerp niet alleen persoonlijke, maar ook professionele dimensies kent, en waarom HR een onmisbare schakel is in de ondersteuning van mantelzorgers binnen de organisatie.
Ingrid presenteert Fello’s beproefde aanpakken, zoals één-op-één coaching voor mantelzorgers en gerichte ondersteuning voor werkgevers, als voorbeelden die HR-afdelingen kunnen overwegen bij het ontwikkelen van een mantelzorgbeleid.
Laat je inspireren en kom te weten hoe je als HR-professional een solide mantelzorgbeleid kunt uitrollen dat zowel de werknemer als de werkgever ten goede komt.
Leer in één ochtend hoe je als HR-professional effectief omgaat met de juridische en fiscale uitdagingen bij het inhuren van zzp’ers. Na deze training weet je wanneer een medewerker echt als zzp’er kwalificeert. Je krijgt ook inzicht in de aanpak van de Belastingdienst, die vanaf 1 januari 2025 weer gaat handhaven op arbeidsrelaties voor loonheffingen.
