Grensoverschrijdend gedrag: is HR deel van de oplossing of deel van het probleem?

In het rapport over grensoverschrijdend gedrag bij de publieke omroep blijkt geen heldenrol te zijn weggelegd voor HR. De betrokken professionals hebben weliswaar ‘duidelijke signalen’ afgegeven over misstanden en onveilige werksituaties maar ‘daar werd vervolgens niets mee gedaan’. Aan het feit dat er niets mee werd gedaan werd door HR vervolgens ook weinig of niets gedaan: medewerkers zijn niet met borden de straat opgegaan en gingen ook niet in staking onder het motto: Wij Protesteren Tegen Negeren van Grensoverschrijdend Gedrag!

De zaak blijkt stelselmatig belangrijker te worden gevonden dan de mens, terwijl het inmiddels een zakelijk belang is om alle medewerkers menselijk te behandelen

De unieke uitdaging van HR is dat zij zowel het belang van de zaak als van de (meewerkende) mens moet dienen. Bij het beantwoorden van de vraag waarom het bij de publieke omroep ‘zover heeft kunnen komen’, kwam de conclusie bovendrijven dat de zaak – het programma, de kijkcijfers – stelselmatig belangrijker werd gevonden dan de mens. En dat HR voor die werkelijkheid ‘moest’ buigen, voeg ik er maar meteen aan toe.
Het doet me denken aan een nieuwsitem dat medio 2023 op France 2 voorbijkwam. Dat ging over een landelijk onderzoek naar de stemming onder HR-managers. Hun moraal bleek laag en veel respondenten gaven aan dat zij uitkeken naar een andere baan. Reden? Omdat werkgevers permanent druk zetten om het belang van de zaak zwaarder te laten wegen dan het belang van mensen. 

Kip met de gouden eieren

Vrij naar Marx kan je op de arbeidsmarkt twee soorten medewerkers onderscheiden: schaars talent met een hoge marktwaarde; en een groeiende groep gemakkelijk vervangbare arbeidskrachten die ‘het gewone werk’ doen. Voor de kip met de gouden eieren wordt alles uit de kast gehaald om zo gunstig mogelijke arbeidsomstandigheden te creëren, al dan niet via de inzet van een Chief Happiness Officer.
Gemakkelijk vervangbare medewerkers daarentegen staan steeds meer onder druk en krijgen beduidend minder aandacht voor hun ‘happiness’. Daarbij lijkt het erop dat zij bij hoge prestatiedruk ook vaker het slachtoffer worden van grensoverschrijdend gedrag: nota bene van collega’s die over zo’n hoge marktwaarde beschikken dat zij menen zich dat gedrag te kunnen veroorloven.
Overal in onze samenleving moet onder druk worden gepresteerd en overal worden mensen ingezet om zakelijke belangen te dienen. Dus mag je ervan uitgaan dat misstanden zoals die bij de publieke omroep boven water kwamen ook elders bestaan. En dat HR-medewerkers ook elders onder druk worden gezet om toch vooral het belang van de zaak te dienen. Met als gevolg dat je als HR-professional wel ‘duidelijke signalen’ afgeeft, maar niet de straat op gaat, of een staking overweegt om te protesteren tegen het feit dat er niets met je signalen wordt gedaan.

Afdeling HR versterkt

Een van de aanbevelingen in het rapport over de Publieke Omroep luidt dat de afdeling HR wordt versterkt. Moet je daarbij denken aan een extra medewerker of versterking van je machtspositie? Wat mij betreft het laatste: laat HR-medewerkers formeel de taak krijgen om binnen hun organisatie de rechten van de mens te bewaken – en niet alleen van schaars talent! – en geef ze alle bevoegdheden om misstanden aan te pakken en daders ter verantwoording te roepen. Veel makkelijker gezegd natuurlijk, dan gedaan.
Maar cynisch genoeg zal het belang van de zaak een steun in de rug zijn: nu de publieke opinie zich zo duidelijk tegen grensoverschrijdend gedrag heeft gekeerd blijkt het risico op een geld- en reputatieverslindend schandaal te groot. Kortom: het is inmiddels een zakelijk belang om alle medewerkers menselijk te behandelen.