“We zagen het afgelopen jaar al tijdens de transitiefase dat met name de grote, beursgenoteerde bedrijven een terugtrekkende beweging maakten,” zegt Voogt. “Zij zijn veel kritischer geworden op het inhuren van tijdelijke krachten, vanwege de onzekerheid die de Wet DBA introduceerde. Deze onzekerheid blijft echter onverminderd bestaan, omdat nog steeds niet duidelijk is wat er op 1 januari 2018 gaat gebeuren.”
Doorschuiven
Het aanpassen van de wet kost tijd en komt op het bordje van het volgende kabinet, gaf Wiebes aan. In de tussentijd zal de Belastingdienst opdrachtgevers en zzp’ers niet beboeten en zzp’ers hoeven dus niet ongerust te zijn, stelt hij. Maar daar slaat hij de plank volledig mis, volgens Voogt: “Wij hebben geen signalen gehad dat organisaties hun beleid nu aan gaan passen. De wetgeving is immers niet veranderd, alleen de handhaving is uitgesteld. Dát is waar zelfstandigen zich zorgen over maken. Wiebes heeft een grote chaos achtergelaten en schuift dat nu door naar het volgende kabinet.”
Ander systeem
Volgens Voogt moet de huidige wet DBA zo snel mogelijk worden vervangen door een systeem waarbij het risico dat opdrachtgevers lopen vooraf controleerbaar is. “Het voornaamste pijnpunt voor opdrachtgevers is dat er geen duidelijke richtlijnen zijn om te bepalen of je terecht een zzp’er inhuurt. Iedereen is het er wel over eens dat het risico beter over de opdrachtgever en de opdrachtnemer moet worden verdeeld, maar dan moet er wel van tevoren kunnen worden vastgesteld of je je aan de regels houdt. En om dat goed in te kunnen schatten, moeten er duidelijker criteria worden gevolgd dan die de huidige wet voorschrijft. Er wordt nu bijvoorbeeld vastgehouden aan een krampachtige definitie van het hiërarchisch verband, waarmee het zzp-schap wordt gedefinieerd door te kijken of er geen elementen van een vast dienstverband aanwezig zijn. Maar dat is de omgekeerde wereld. Er zou bijvoorbeeld veel meer moeten worden gekeken naar hoeveel ondernemersrisico iemand loopt. En of iemand vrijwillig zzp’er is of in die rol wordt geduwd door de situatie.”
Overheid moet kleur bekennen
De ontstane problemen worden volgens Voogt voor een groot deel veroorzaakt doordat de overheid weigert te erkennen waar het haar werkelijk om gaat: het mislopen van overheidsinkomsten door de zelfstandigenaftrek. “Door de flexibilisering van de arbeidsmarkt ziet de overheid haar inkomsten achteruitgaan. Meer en meer mensen maken gebruik van de zelfstandigenaftrek en dat is niet altijd terecht. Voor de Wet DBA tot stand kwam, heeft men dit probleem twee keer eerder aan proberen te pakken, maar die pogingen sneuvelden. Vervolgens paste men de wet aan en goot men er het sausje overheen dat het bedoeld was om de arbeidsbevolking te beschermen tegen uitbuiting. Dit heeft ervoor gezorgd dat het heel lang duurde voor de ontstane problemen serieus werden genomen. Ook grote belangenorganisaties van zzp’ers hebben de negatieve gevolgen veel te lang weggewuifd, omdat iedereen voorbijging aan het centrale aspect: de reactie van de werkgevers. Het staat buiten kijf dat het gebruik van zzp’ers waar het niet gerechtvaardigd is, moet worden aangepakt, maar je moet niet het kind met het badwater weggooien. Er was een goedbedoelde vraag vanuit opdrachtgevers naar zzp’ers en een grote pool zzp’ers die daar aan wilde voldoen. De overheid is daar op een onverantwoorde manier doorheen gaan krassen om misgelopen inkomsten veilig te stellen en dat heeft de hele zzp-markt op zijn kop gezet. Hier is niemand wijzer van geworden.”
