‘Veranderen? Moet dat nou echt…’ Veranderen heeft alleen kans van slagen volgens het 3R-model

Door: Rein Heddema, HR-docent en -auteur

Ha ja, dat hoor je steeds vaker. We moeten veranderen. Allemaal. Soms zelfs helemaal.

Nou makkelijker gezegd dan gedaan hoor. Je hoort het vaak uit de mond rollen: we staan voor een (grote) verandering. Of het nou over het klimaat gaat, of de boeren, de staal-industrie, de olie- en gassector. We moeten allemaal veranderen: van het gas af, minder vlees en meer plantaardig eten, minder tegels in de tuin en meer gras. Kortom, het moet!

Maar leuk is het niet. Echt niet. En verre van makkelijk. Niemand houdt er ook echt van – nou ja, een enkeling uitgezonderd, zoals mijn vrouw die af en toe het interieur wijzigt.
Waarom houden we er eigenlijk niet van? Tsja, heel logisch gewoon, omdat het makkelijker is om alles bij het oude te laten. We spreken niet voor niets over ‘macht der gewoonte’.

Als er dan toch veranderd moet worden, laten we het dan proberen goed te doen…
Door duidelijk te maken: Wat er moet veranderen, Waarom er wat moet veranderen, Wie er moeten veranderen, Wanneer dat moet gebeuren – en hoe! Pas dit maar toe op het politiek stikstofdebat en zie wat eraan ontbreekt!

Veranderen moeten we leren… En als je dan kijkt hoe we op school konden leren: er was een docent aanwezig die uitleg gaf, we kregen theorie en oefeningen, we konden vragen stellen en we deden testjes. Maar ja, eenmaal van school af, moeten we het zelf maar uitzoeken. Hoe het geleerde in de praktijk toe te passen en hoe om te gaan met bepaalde mensen en situaties. Zoek het lekker zelf maar uit. En ja, dan gaat het wel eens (!) mis…

Dus als het aan onszelf ligt, veranderen we liever niet. Tenzij, de wereld er beter van wordt en ons werk en onze organisatie ook. Duidelijk beter, want er liggen immers risico’s op de loer!

Ik spreek vaak over het ‘3R-model’ als het om verandering bij mensen gaat:

• Reden: wat moet er veranderen + waarom?
• Richting: waarheen leidt de verandering (voor de organisatie, voor mij als individu)
• Risico: help mij met deze verandering (bied hulp en ondersteuning)

Risico? Ja, veranderen staat bol van de risico’s. In de ogen van onze psyche ten minste. Denk aan:

• angst voor het onbekende;
• verlies van positie, status, baan zelfs misschien;
• verlies van gewoonte’s en collega’s;
• verlies van zelfvertrouwen: kan ik dat allemaal wel?

Dus als het aan onszelf ligt, veranderen we liever niet. Tenzij, de wereld er beter van wordt en ons werk en onze organisatie ook. Duidelijk beter, want er liggen immers risico’s op de loer! En, als we denken dat we voldoende hulp krijgen (tijd, ondersteuning, begeleiding etc.). Alleen dan maakt de verandering een goede kans. Maar laten de boeren dat nu juist missen…