‘Waarom duurt het toch zo lang om een verandering door te voeren in mijn organisatie?’ Dat was de vraag van iemand uit het publiek tijdens mijn lezing met Jaap Peters op het Nieuw Organiseren Festival. Ik vond het een stoere vraag, want daarmee liet hij zien dat het niet helemaal van een leien dakje ging, dat veranderen. Mijn antwoord: omdat het hier gaat om mensen en hun persoonlijke ontwikkeling. Mensen moeten zien los te komen van verwachtingen, het oude loslaten en het onbekende nieuwe instappen.
Daar gaat niet iedereen even snel in. De één ontwikkelt zich op een ander tempo dan de ander. En ontwikkeling valt niet af te dwingen. Doordouwen werkt niet. Mensen moeten er klaar voor zijn. Al kun je er wel een klein beetje bij helpen… Denk maar eens aan het alom bekende grassprietje, waarbij het bijzonder weinig zin heeft om eraan te gaan trekken om het harder te laten groeien. Wat je wél kunt doen is de omstandigheden zo gunstig mogelijk maken!
Ruimte om te ontwikkelen
In m’n nieuwste boek ‘JA zeggen JA doen’ haal ik in het hoofdstuk ‘Ruimte doet wonderen’ een verhaal aan over een tomatenplantje. Die wordt zo groot als zijn pot. Hoe groter de pot, hoe groter de plant. Ken je dat effect? Het leuke is dat wij mensen net tomatenplantjes zijn, we hebben ruimte nodig om te groeien, om te ontwikkelen. Als je iemand te veel op zijn of haar huid zit, dan gebeurt juist het tegenovergestelde. Mensen kruipen in hun schulp. En in die schulp gebeurt niks. Stilstand. Bevriezing. Angst verlamt. Van binnen dan hè? Van buiten hoeft helemaal niks zichtbaar te zijn.
Wat je wel ziet is: JA zeggen NEE doen. Hoe mooi zou het zijn als we mensen écht zouden kunnen zien in wat de organisatieverandering van ze vraagt? Hoe mooi zou het zijn als mensen zichzelf ook écht durven laten zien in wat voor emoties die verandering bij hen oproept?
Verandering roept altijd emoties op
Soms staat er misschien iemand te springen van blijdschap. En zelf heb je er ook ongelofelijk veel zin in, je ziet het helemaal voor je. Maar… voor velen roept een verandering vaak negatieve emoties op: weerstand, angst voor het onbekende. Mensen zijn in de kern bang niet meer te kunnen leveren wat er van hen gevraagd wordt. En impliciet betekent dit dat ze niet meer op de waardering kunnen rekenen waar ze het voor doen. Misschien raken ze hun baan wel kwijt. Verandering brengt een gevoel van onveiligheid met zich mee.
Niet iedereen is even veilig opgegroeid. Bijvoorbeeld omdat ze met hun emoties niet terecht konden bij hun ouders. Of misschien zijn ze zelfs wel gepest op school. Dan is ‘gewoon’ uiten hoe je je voelt, niet zo normaal. Nu gaat het er natuurlijk helemaal niet om dat je je hele hebben en houden moet delen op je werk, begrijp me niet verkeerd. Mijn punt is dat we allemaal mens zijn, met een flinke rugzak met wat we allemaal ‘geleerd’ hebben vroeger. En wat soms helemaal niet meer zo handig is als volwassene, om mee rond te lopen. Maar het IS er wel. Het is een gegeven dat veel mensen hiermee kampen, ook bij jou in je organisatie.
Mensen meenemen in het veranderproces
Als mensen niet zo snel mee kunnen komen in een verandering dan is daar een reden voor. Besef dat het geen onwil is. Geen weerstand om de weerstand. Ze zijn niet lastig, ze willen gehoord worden! Wat je dus kunt doen is met elkaar in gesprek gaan over wat er nu écht speelt, over wat de verandering oproept bij de ander. Alleen al het uiten hiervan werkt. Het is belangrijk te erkennen wat er is. Daarmee smelt al minstens de helft van de weerstand. Een belangrijke tip: wees echt oprecht nieuwsgierig en open als je dat gesprek instapt, anders gaat het niet werken. Dan zorgt jouw houding voor nog meer onveiligheid.
Doel: samen door de weerstand bewegen, al is het op een ander tempo dan jouw tempo. Maar: wel vooruit! Het mooie hiervan is dat de verandering gedragen wordt en je mensen meeneemt in het proces. En zo loopt hun persoonlijke ontwikkeling in de pas met de organisatieverandering. En ja, dan duurt het misschien wat langer, maar je gaat wel sámen de juiste kant op. En dat is GOUD waard!
