Als een werkgever overgaat op demotie, dan begeeft hij zich vaak op lastig, juridisch terrein. Juridisch gezien is een demotie een eenzijdige wijziging van de arbeidsovereenkomst die alleen tot stand kan komen als beide partijen ermee instemmen. Bij het grootste deel van demoties zal het initiatief van de werkgever komen. Demotie wordt niet alleen ingezet bij oudere werknemers, maar ook bij een reorganisatie, het niet functioneren van een werknemer of als sanctiemaatregel.
Remotie
Een stap terug kan ook een stap vooruit zijn (remotie). De werknemer in kwestie ervaart nu meer levenskwaliteit, minder zorgen et cetera. Werkgevers die een poging wagen om hun oudere personeel tot demotie te bewegen, krijgen meestal te maken met verzet van de vakbonden. Deze zijn van mening dat, als alleen ouderen wordt gevraagd een stapje terug te doen en salaris in te leveren, er sprake is van leeftijddiscriminatie.
Imagoschade
Wim Groot (hoogleraar economie aan de Universiteit Maastricht) en Henriette Maassen van den Brink (hoogleraar economie aan de Universiteit van Amsterdam) stellen dat demotie schadelijk is voor bedrijven. Het geeft aan dat het bedrijf een onbetrouwbare werkgever is, waardoor zij meer moeite hebben om goede (jonge) werknemers aan te trekken. Bedrijven willen niet bekend staan als een onbetrouwbare werkgever, zeker niet omdat ze beseffen dat het nu misschien makkelijk is aan nieuwe werknemers te komen maar over een tijdje misschien niet meer. ‘Dit alles maakt dat demotie bedrijven uiteindelijk meer kost dan het oplevert. Als demotie voordelen zou hebben, dan was het al veel vaker toegepast’, menen zij..
Investeren in scholing
Volgens beide hoogleraren is het veel beter om te investeren in scholing voor oudere werknemers. ‘Geschoolde oudere werknemers zijn productiever dan jonge werknemers. ‘Scholing verhoogt de arbeidsproductiviteit en verkleint daardoor het verschil tussen loonkosten en arbeidsproductiviteit. Scholing verhoogt ook nog een de motivatie van werknemers. De discussie zou niet moeten gaan over de vraag of demotie op grote schaal moet worden toegepast, maar hoe de scholingsdeelname van oudere werknemers vergroot kan worden’, aldus Groot en Maassen.
Volgens een recent onderzoek van adviesbureau Berenschot hebben het afgelopen jaar 25.000 bedrijven hun personeel gevraagd salaris in te leveren. Zo lang er op basis van vrijwilligheid van alle leeftijdsgroepen een loonoffer wordt gevraagd om de crisis door te komen, is er weinig aan de hand. Maar zodra de belangen van oudere werknemers structureel in het geding komen zijn de poppen aan het dansen. Laat staan als daarbij de term ‘demotie’ valt – terug naar een lagere functie voor minder salaris.
Slim besparen op personeelskosten
Onder de huidige economische omstandigheden moet scherp worden bekeken op welke wijze het personeel zo efficiënt mogelijk kan worden ingezet. Soms is ontslag of demotie niet te voorkomen. HR wordt steeds vaker betrokken bij deze moeilijke beslissingen. Meer informatie in het rapport ‘Slim besparen op personeelskosten’.
