Recycled offices: het tweede leven van een kantoorgebouw

Juriaan van Meel reisde de wereld over om hedendaagse werkplekken te bestuderen. Van Meel deed zijn onderzoek voor het Centre for Facilities Management van de Deense Technische Universiteit; het boek ‘Workplaces Today’ is het resultaat. In dit boek onderscheidt Van Meel tien verschillende soorten werkplekken die over de hele wereld terug te vinden zijn. In het laatste hoofdstuk van zijn boek (‘The Recycled Office’) reflecteert Van Meel over het einde van het kantoor. Wat nou als het fysieke kantoor inderdaad zijn langste tijd heeft gehad, en we (eindelijk) allemaal ‘footloose’ werken waar we maar willen? Wat dan te doen met al die lege kantoorkolossen? Van Meel pleit voor hergebruik, hoewel de mogelijkheden daartoe sterk afhangen van de locatie en de aard van het gebouw. In het boek zijn drie voorbeelden van geslaagd hergebruik opgenomen.

Hogeschool Rotterdam

Het gebouw van de Hogeschool Rotterdam is een kantoorgebouw van eind jaren tachtig. De eigenaar van het pand, Credit Suisse, moest daar in 2012 een nieuwe huurder voor vinden. Die was snel gevonden, de Hogeschool Rotterdam was al in diverse gebouwen in de buurt gehuisvest en wilde de ‘campus’ uitbreiden. Er moesten wel behoorlijk wat aanpassingen worden doorgevoerd. De hogeschool was echter bereid het gebouw voor een lange tijd te leasen wat de onderhandelingen vergemakkelijkte. De architecten Rogier van den Berg en Daan Zandbelt werden door Credit Suisse in de arm genomen om de structurele aanpassingen aan het gebouw door te voeren. De grootste uitdaging was om ervoor te zorgen dat het gebouw de grote hoeveelheid studenten aan zou kunnen. De logistiek en brandveiligheid waren dus de belangrijkste punten van aandacht. Om die reden werden alle algemene voorzieningen zoals het restaurant en de collegezalen beneden geplaatst en de werkplekken voor medewerkers boven in het gebouw. Verder werden gangen verbreed en nieuwe liften en trappen geplaatst.

Ook wilden de architecten het gebouw lichter en ruimtelijker maken. Alle gangetjes en kleine kantoortjes werden daartoe gestript en glazen gevelpanelen geïnstalleerd. Ondanks al deze forse aanpassingen heeft het hele proces slechts een jaar gekost aldus Van den Berg. Volgens de architect zou dat niet met een geheel nieuw project zijn gelukt. Alleen al het regelen van de vergunningen voor een gebouw in de binnenstad zou veel meer tijd in beslag nemen. En het is ook duurzamer. Er is minder bouwafval en minder nieuw materiaal nodig.

Park Theatre Londen

Het is moeilijk voor te stellen dat het Park Theatre in Londen eerst een onbestemd kantoorgebouw was. Het heeft een rode voorgevel, lichtgevende belettering en een café dat uit de voorkant van het gebouw steekt. Het had een vrij robuuste structuur waardoor er zonder al te veel schade grote aanpassingen konden worden verricht. Om het een en ander te financieren heeft men drie koopappartementen boven het theater gebouwd. Volgens architect Dave Hughes waren vooral de beperkte ruimte van de plek en de beperkte hoogte van de plafonds een uitdaging. Om er een theater van de maken moesten vloeren worden doorgebroken, plafonds worden verhoogd en een nieuwe voorgevel worden geconstrueerd. Tegelijkertijd wilde hij de bestaande structuur zoveel mogelijk intact houden. Hughes: “We hebben zoveel mogelijk van het oude materiaal behouden, tentoongesteld en gevierd, zoals de kale stenen, betonnen vloeren en stalen constructie.” Ook de basis opzet van het gebouw is gebleven, een voorgebouw en een achtergebouw met een atrium in het midden. Volgens Hughes hebben de geschiedenis en begrenzingen van het gebouw bijgedragen aan het uiteindelijke succes ervan. “Een bestaand gebouw brengt z’n eigen karakter en uitdagingen mee, maar door deze te gebruiken creëer je iets veel interessanters. De truc is om zoveel mogelijk met het bestaande te werken – laat het gebouw het ontwerpproces leiden.

Qbic Londen

Het Qbic Hotel in Londen bevindt zich in een voormalig kantoorgebouw uit de jaren zestig. Kenmerkend voor een Qbic-hotel is de Cubi, een modulaire unit van aluminium die een bed, klein bureau, bad en toilet, licht, airco en televisie herbergt. Deze prefab units maken het relatief eenvoudig om gestripte kantoorgebouwen om te vormen naar hotels. De units worden ontworpen in Nederland en geconstrueerd in China. In enkele uren zijn de units in elkaar gezet in de verder lege kamers. Paul Rinkens, een van de oprichters van Qbic, kreeg het idee van de unit tijdens een theatervoorstelling. “Ik zag hoe het decor tot drie keer toe tijdens de voorstelling wisselde, snel en moeiteloos. Het was totaal het tegenovergestelde van hoe het er in de bouwindustrie aan toe gaat. Ik wilde ook een oplossing creëren die flexibel, snel en efficiënt is.” Hoewel deze werkwijze vele voordelen kent, zijn vastgoedeigenaren en projectontwikkelaars niet snel te overtuigen. Rinkens: “We bieden een slimme manier om winst uit lege gebouwen te halen, maar de bouwwereld is conservatief. Men wil bewezen concepten.” Met het succes van het hotel in Londen denk Rinkens echter wel groei te kunnen realiseren. Zijn ambities gaan zelfs zover dat hij het Cubi-concept ook zou willen gebruiken als sociale huurwoning, studentenaccommodatie en zelfs voor de huisvesting van vluchtelingen.

Juriaan van Meel is keynote-speaker op het event Tomorrow@work op 10 november 2016 in Supernova Jaarbeurs Utrecht. Bezoekers krijgen het boek ‘Workplaces Today’.

Werkt u in een gerecycled gebouw? Of heeft u het een en ander hergebruikt? Stuur ons beeldmateriaal met een korte begeleidende tekst! De meest aansprekende inzendingen worden uitgelicht tijdens het event Tomorrow@work op 10 november in Utrecht.