ChatGPT & AI: ethische dilemma’s voor HR-professionals

Door: Vincent Roders, docent AI en ChatGPT voor HR

Toen ik in mei 2023 het idee kreeg om een training te ontwikkelen over het gebruik van AI en ChatGPT voor HR-professionals, richtte ik me naast logische zaken als het generen van vacatureteksten ook op een aantal kernthema’s: ethische overwegingen, gegevensbescherming en de toekomst van HR in een AI-gedreven wereld. Mijn verwachting was bescheiden: misschien zou ik de training een paar keer in het najaar kunnen geven. Echter, de werkelijkheid overtrof alle verwachtingen.

‘Kan jij als HR-manager zelf een goed oordeel vellen over de kwaliteit en ben je ook bereid het risico te dragen van de output?’

Tijdens mijn vakantie in Portugal werd ik gebeld door  HR Academy. De eerste drie geplande trainingsdagen waren volgeboekt en de vraag bleef stijgen. Inmiddels geef ik wekelijks door heel Nederland en België trainingen. Dit benadrukt hoe levendig het onderwerp AI en ChatGPT is onder HR-professionals.

De verleiding en uitdagingen van AI in HR

Het gebruik van ChatGPT voor het schrijven van een blog als deze is verleidelijk, maar brengt ethische vraagstukken met zich mee. AI kan snel teksten genereren, maar de betrouwbaarheid en bronvermelding blijven onduidelijk. Dit roept belangrijke vragen op over de verantwoordelijkheid en nauwkeurigheid. Kan jij als HR-manager zelf een goed oordeel vellen over de kwaliteit en ben je ook bereid het risico te dragen van de output? Dan is het prima om ChatGPT te gebruiken. Wil of kan je dat niet? Dan weet je zelf het antwoord al op deze vraag.

Bescherming van persoonsgegevens

Een fundamenteel aandachtspunt is de bescherming van persoonlijke informatie. Bij het gebruik van AI voor het selecteren van kandidaten, is het cruciaal om persoonsgegevens, zoals NAW-gegevens, te verwijderen om te voldoen aan de AVG. Onbewust kan data die gedeeld wordt met systemen als ChatGPT, gebruikt worden voor het voeden of verrijken van deze AI-systemen. Zelf ben ik inmiddels al een paar ‘fictieve’ kandidaten tegengekomen inclusief echte LinkedIn-profielen. Niet goed, niet wenselijk en verboden. Lastig, zo niet onmogelijk, te achterhalen wie deze data dan ‘gelekt’ heeft.

AI-‘hallucinaties’ en foutieve informatie

AI-systemen zijn soms geneigd tot ‘hallucineren’, oftewel het genereren van ongefundeerde informatie. Het blindelings vertrouwen op AI voor strategische HR-plannen of juridische documenten kan leiden tot cruciale fouten. Een eigen kritische beoordeling van AI-adviezen blijft daarom essentieel.

Actualiteit van data

Het verschil tussen de gratis en betaalde versies van ChatGPT is significant, vooral in termen van toegang tot actuele data. HR-professionals moeten zich bewust zijn van deze beperkingen bij het gebruik van AI voor actuele informatie. Grote kans dat ChatGPT de recente CAO-voorwaarden voor jouw branche niet kent.

De toekomst van HR in een AI-gedreven wereld

De opkomst van AI in HR roept belangrijke vragen op. Gaat AI ons vakgebied veranderen, of vormt het zelfs een bedreiging voor traditionele HR-functies? Mijn visie is dat AI een hulpmiddel kan zijn dat HR-professionals ondersteunt, maar dat een menselijke aanpak altijd centraal moet blijven staan. Het is onze taak om ethische normen te handhaven en de menselijke factor in HR-processen te blijven waarborgen. Een van mijn eigen favoriete sprekers en schrijvers, Steven van Belleghem, omschreef het al in een van zijn boeken met de titel When digital becomes human. De magie is het moment waarop de mens het over neemt van het digitale. Dat moment dat een kandidaat de ruimte inloopt en jou de hand schudt. Dan pas weet je zeker of deze kandidaat bij jouw organisatie past.

De AI-act, wat betekent dit voor HR?

Eind 2023 is er een akkoord bereikt in Brussel over de zogenaamde AI-act. Deze wetgeving introduceert nieuwe normen voor het gebruik van kunstmatige intelligentie binnen organisaties, waaronder ook in HR-toepassingen.
AI-systemen die binnen HR-afdelingen worden gebruikt voor taken zoals selectieprocedures of werknemersevaluaties, moeten in overeenstemming zijn met deze nieuwe regels. Bijzondere aandacht is vereist voor systemen die als ‘hoog risico’ worden geclassificeerd. Deze vereisen strikte naleving van transparantie en nauwkeurigheid in dataverwerking. Denk hierbij aan AI-gestuurde wervingstools die AI gebruiken om cv’s te screenen en kandidaten te selecteren. Of Performance Management Systemen die werknemersprestaties analyseren en beoordelen. 

Het niet-naleven van deze AI-act kan in de toekomst resulteren in aanzienlijke boetes. Daarom is het essentieel dat HR-professionals nauw samenwerken met juridische en compliance-afdelingen om het gebruik van AI-systemen te beoordelen en te waarborgen dat deze voldoen aan de nieuwe regelgeving voor nu en in de nabije toekomst.

En hoewel ik mij realiseer dat ik het nu vooral gehad heb over risico’s van het gebruik van AI benadruk ik ook graag de fantastische kansen die AI voor ons vakgebied geeft en gaat brengen. Of het nu voor het schrijven van vacatureteksten, functieprofielen of onboardingsprogramma’s gaat, ons werk zal niet meer hetzelfde zijn…

Meer informatie

Wil je meer weten over wat AI betekent voor jouw organisatie? Of leren hoe je systemen als ChatGPT optimaal kunt benutten? Schrijf je dan in voor een van de open trainingen via HR Academy of bespreek de mogelijkheden voor een Incompany-traject.