‘Je moet niet afwachten wat er uit de schoolbanken komt rollen’

Derksen: “Wij bieden op elk scholingsniveau mooi werk aan en dat brengt een boeiend HR-beleid met zich mee. Vorig jaar hebben we bijna 600 nieuwe mensen kunnen verwelkomen. Tegelijkertijd hadden we een doorstroom van bijna 20 procent. Dat betekent dat zo’n 1.200 tot 1.300 mensen een nieuwe functie binnen het bedrijf hebben gekregen. Dat vinden we natuurlijk geweldig! We willen het beste uit mensen halen en die visie voeren we ook duidelijk door in ons personeelsbeleid. We zijn open en direct naar medewerkers: wie ben je, wat wil je en wat kun je? En van daaruit bieden we mensen kansen, een mooie loopbaan. We geloven dan ook dat het bedrijf door deze mentaliteit zo succesvol is.”

Investeren in onderwijs

Alliander biedt haar medewerkers een breed scala aan technische opleidingen in eigen opleidingscentra. Daarnaast kunnen medewerkers bij Alliander College trainingen en opleidingen volgen op het gebied van persoonlijke ontwikkeling, gedrag, vaardigheden, competentie en functiegerelateerde opleidingen. Maar het energiebedrijf vindt niet alleen de scholing van de eigen medewerkers belangrijk, maar wil mensen al op jonge leeftijd kennis laten maken met de organisatie en ontwikkelt daarom speciale lespakketten voor het basis- en voortgezet onderwijs.

Bedrijven zouden scholing meer moeten gaan zien als hun eigen verantwoordelijkheid, meent Derksen: “Bedrijven moeten letterlijk en figuurlijk gaan investeren in onderwijs. Ze moeten gaan samenwerken met onderwijsinstellingen om werk-leervormen te ontwikkelen die veel meer aan de praktijk gekoppeld zijn. Ze moeten nadenken over hoe ze het beste uit mensen kunnen halen en hier al vroeg mee beginnen, dus in het basisonderwijs. De verantwoordelijkheid voor scholing kan niet enkel bij onderwijsinstellingen en de overheid liggen. Daar moet een verschuiving in plaatsvinden. Je moet die muren afbreken en die werelden bij elkaar laten komen. Door dingen samen aan te pakken ontstaan er leuke leer-werkvormen en maken mensen kennis met bedrijven voordat ze überhaupt op de arbeidsmarkt komen. Daarnaast moeten bedrijven ook hun verantwoordelijkheid nemen voor de financiering van het onderwijs. Men vindt dat iedereen moet meebetalen aan onderwijs, behalve bedrijven. Terwijl zij 40 jaar lang profijt hebben van het feit dat mensen opgeleid zijn!

Misschien is het ook helemaal niet zo redelijk dat je als bedrijf afhankelijk bent van het feit of Den Haag de geldkraan open- of dichtdraait. Je moet daar dus zelf je verantwoordelijkheid in nemen als bedrijf, niet achterover gaan zitten en afwachten wat er uit de schoolbanken komt rollen. Je moet initiatief tonen.”

Samenwerking met onderwijsinstellingen

“Wij zoeken samenwerkingsverbanden met onderwijsinstellingen in alle regio’s waarin wij actief zijn. En daarin richten we ons eigenlijk op alle niveaus, dus van vmbo tot wo. Uit deze partnerschappen met verschillende scholen komen allerlei dingen voort, bijvoorbeeld gastdocentlessen, stages of leer-werkplekken. Zo bieden we vmbo’ers een  BeroepsBegeleidende Leerweg of een BeroepsOpleidende Leerweg aan, en kunnen hbo’ers hun talent bij ons in de praktijk brengen middels traineeships in een vijftal specialismen.

De onderwijsinstellingen waarmee wij samenwerken selecteren we op basis van resultaten en professionaliteit. Daarnaast is het heel belangrijk dat we hetzelfde gevoel over de projecten hebben; hetzelfde willen bereiken, hetzelfde doel voor ogen hebben. Het succes van onze schoolprogramma’s is afhankelijk van de inzet van alle betrokkenen, van de leerlingen, de docenten maar ook van ons. En dat de diverse trajecten succesvol zijn blijkt wel uit het feit dat we steeds vaker zelf benaderd worden door onderwijsinstellingen met de vraag of we een dergelijk programma op hun school willen invoeren.”

Alliander staat daarin niet alleen, gelukkig zien ook andere instellingen het belang in van zulke projecten aldus Derksen. “Zo hebben we om ons ‘Masterplan Amsterdam’ van de grond te krijgen, de handen ineen geslagen met diverse onderwijsinstellingen, de gemeente Amsterdam en het Ministerie van Onderwijs. Er is in het Westen namelijk voldoende werk, maar er is een tekort aan technisch geschoold personeel. Door een techniek-curriculum aan te bieden dat leerlingen kunnen doorlopen van vmbo naar mbo, van mbo naar hbo of van hbo naar hbo+, willen we leren en werken in deze regio dichter bij elkaar brengen.”

Arbeidsparticipatie kwetsbare groepen

Alliander steekt niet alleen veel energie in de jongste generaties; het bedrijf ziet het als haar verantwoordelijkheid om kwetsbare groepen op de arbeidsmarkt een kans te bieden op werk, werkervaring of training. Vanuit het perspectief dat iedereen recht op werk heeft, ontwikkelt en participeert Alliander in initiatieven die tot doel hebben kwetsbare groepen naar de arbeidsmarkt te leiden. Met het project Step2work biedt het energiebedrijf werkloze jongeren zonder startkwalificatie en Wajongers een landelijk erkende vakopleiding en relevante werkervaring.

Derksen: “Wij vinden het belangrijk om te investeren in mensen waar het minder goed mee gaat in deze samenleving en daarom hebben we een programma speciaal voor hen ontwikkeld. Met de jongeren die aan dit traject deelnemen, komen we in contact middels de kaartenbakken van de regionale UWV’s. Zij hebben allerlei persoonlijke problemen en wij proberen ze vertrouwen te geven; vertrouwen in zichzelf en in hun toekomst. Om dit te realiseren gaan ze eerst 6 weken een voorschakel-traject in. Dit zijn intensieve weken waarin er onder begeleiding van psychologen en trainers gebouwd wordt aan dit vertrouwen. Aan het eind van deze periode presenteren ze een leerplan, worden ze gekoppeld aan een werkbegeleider en krijgen ze een werkplek en een opleiding. Jaarlijks nemen we 75 van deze jongeren aan, en na een jaar heeft 70 procent van hen een baan. Zowel bij ons als bij andere bedrijven. Het moment dat een arbeidsovereenkomst wordt getekend is prachtig, dat zijn topmomenten. Zo’n document is meer dan een handtekening, betekent meer dan enkel dat salaris. Het is het begin van iets heel nieuws, iets positiefs!”

Via dit project heeft het energiebedrijf de afgelopen jaren honderden jongeren succesvol begeleid naar zelfstandigheid. Tientallen medewerkers van Alliander zijn betrokken bij de ontwikkeling van de deelnemers en volgen specifieke trainingen op het gebied van coachen en motiveren.

Derksen: “Wij vinden het belangrijk om te bouwen aan een betere samenleving en kiezen er dus heel bewust voor om letterlijk en figuurlijk te investeren in onze (toekomstige) medewerkers. Om ervoor te zorgen dat dit zich terugbetaald, dat een programma succesvol is, is de selectie van de kandidaten enorm belangrijk. Daar waar wij contacten hebben en mogelijkheden zien, proberen we mensen te faciliteren. En zij moeten er echt voor willen gaan: je hebt er niets aan als het lokaal twee weken na de start van een project leeg is. Daarnaast wordt je succesfactor ook voor een heel groot deel bepaalt door de trainers, coaches en begeleiders. Zij moeten het enthousiasme in zich hebben om iemand te begeleiden in zijn werk en in zijn ontwikkeling.”

Omscholing van zij-instromers

Niet alleen de instroom van jongeren heeft de aandacht. Ook zij-instromers kunnen erop rekenen. “De laatste jaren zijn er in diverse sectoren flinke klappen gevallen en deze mensen kun je een nieuwe kans bieden door omscholing. Ze zijn gemotiveerd, hebben veel ervaring en dat maakt hen een belangrijke doelgroep. Veel bedrijven zeggen dat ze maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) hoog op de agenda te hebben staan, maar dit blijkt in de praktijk vaak tegen te vallen. Dat is ontzettend zonde, want MVO doet enorm veel goeds voor je bedrijf en voor je medewerkers, daar zul je in verrast worden. Al kun je als bedrijf slechts een persoon helpen: doe het! Maak je druk voor een betere samenleving en je zult zien hoe leuk het is en hoe goed het voelt.

Zowel de samenleving als bedrijven moeten het idee loslaten dat iemand van 40 of 50 jaar te oud is. Zo moet je helemaal niet denken. Deze mensen moeten nog 15 of 20 jaar werken voordat ze met pensioen kunnen, ze zijn pas op de helft van hun werkzame leven. Je kunt het je als bedrijf helemaal niet permitteren om deze doelgroep geen kans te geven. Zeker niet als je bedenkt dat we over een jaar of zeven van ruim 7 miljoen werknemers in Nederland teruggaan naar zo’n 6 miljoen. Het is heel belangrijk voor de arbeidsmarkt dat bedrijven afstappen van het idee dat ze enkel jonge mensen moeten aannemen, dat is echt een denkfout voor de toekomst. Er is een doelgroep die nu al competent is voor al die functies en dat zijn de zij-instromers. En deze groep bestaat uit zoveel boeiende en interessante mensen. Die moet je niet negeren, die moet je aannemen. Dat doen wij ook!

En als je geen exacte functie voor ze hebt, dan start je toch gewoon een omscholingstraject? Wij hebben een aantal programma-managers die de verschillende doelgroepen binnen ons bedrijf begeleiden bij omscholing. Door loopbaancoaching en -trajecten wordt vervolgens  bepaald welke richting iemand op gaat, en welke scholing hij krijgt. Dat kan betekenen dat iemand die eerst administratief werk deed, nu instroomt als callcentermedewerker.

Omscholing is een heel belangrijk middel om mensen passend te maken voor je bedrijf. En die ontwikkeling van je personeel mag best geld kosten. Deze mensen heb je nu en straks nodig; die kun je niet afwijzen. Je moet nu juist in hen investeren. Ik zie deze visie te weinig terug bij andere bedrijven. Er zijn nog teveel oud-denkers, zij vinden omscholing te duur. Maar als jij een vacature niet kunt invullen en deze maanden openstaat, wat denk je dat dat kost?”

Maurits Derksen werkte na zijn studie Organisatie Sociologie aan de UvA enkele jaren in diverse HR-functies bij onder andere Sara Lee, Ahold en Eneco. Sinds 2008 is hij Directeur HRM bij Alliander, een netwerkbedrijf dat gas en energie levert in de regio’s Gelderland, Noord-Holland, Friesland, Flevoland, Zuid-Holland en Oost-Brabant.