De opkomst van communities: sociaal kapitaal en de impact van social media op organiseren

Met talentmanagement kan talent geïdentificeerd, ingezet en ontwikkeld worden. Ook is een koppeling te leggen met prestatiesturing. Daarnaast worden er pogingen ondernomen om meer teamgericht personeelsmanagement te ontwikkelen, maar de genoemde instrumenten zijn vooral individugericht. Daarmee laten organisaties een belangrijk vraagstuk liggen, namelijk dat van het creëren van samenhang in de organisatie. Organiseren rond talenten is leuk, flexibiliteit is nodig, maar als het management te individugericht wordt, als de besturing teveel gericht is op flexibiliteit, dan dreigt de samenhang verloren te gaan.

Het belang van sociaal kapitaal

Vanuit deze ervaringen is het bewustzijn ontstaan dat talentmanagement alleen niet genoeg is. Er is ook samenhang en verbinding tussen al dat talent nodig. De metafoor van het voetbalelftal ligt hier voor de hand. Je kunt nog zoveel talent in het veld hebben staan, als er niet goed wordt samengespeeld (of idealiter “blind wordt samengespeeld”) win je de competitie niet. En in dit samenspel zit het sociaal kapitaal. Het gaat in de moderne organisatie niet alleen om netwerkvorming in structuren en systemen, maar ook en vooral om netwerkvorming tussen mensen, de moderne organisatie is een community. Met andere woorden, wanneer een organisatie wil functioneren als een community is het sociaal kapitaal dat individuen met elkaar vormen van groot belang.

“Sociaal kapitaal bestaat uit de voorraad van actieve verbindingen tussen mensen: het vertrouwen, het wederzijdse begrip, en gedeelde waarden en gedragingen die de leden van menselijke netwerken en gemeenschappen binden en gemeenschappelijk handelen mogelijk maken” (Cohen & Prusak 2001:4).

Het idee van sociaal kapitaal benadrukt de relaties tussen mensen en het netwerk, tussen werknemers en cliënten, om een organisatie succesvol te laten functioneren. Een centrale veronderstelling is het bestaan en onderhoud van een ‘netwerk’ van relaties tussen een individu en zijn of haar sociale omgeving. De duurzaamheid van deze relaties berust op vertrouwen, wederzijds begrip en gedeelde normen en waarden die leiden tot handelingen en activiteiten die mensen verbinden. In moderne organisaties zijn daarmee het talent van mensen én de relaties van belang. Dus sturen op talent alleen is niet genoeg. Het talent moet worden verbonden tot sociaal kapitaal. Voor veel organisaties geldt eigenlijk de formule “talenten + sociaal kapitaal = concurrentievoordeel”. Het netwerk tussen mensen (“de zachte netwerken”) wordt daarmee minstens zo belangrijk als het netwerk van de organisatie (“het harde netwerk”) waarmee we organisatieprocessen optimaal kunnen laten verlopen.

Communities en Social Media

Een ontwikkeling die de genoemde netwerkvorming in organisaties en het vormen van sociaal kapitaal in een stroomversnelling brengt is de opkomst van social media. Nog geen 15 jaar geleden communiceerden mensen in organisaties met elkaar via “ontmoetingen en email”. Social media heeft dit landschap ingrijpend veranderd: de moderne mens communiceert via vele kanalen, in ruimte en tijd footloose en is in staat heel direct (1-op-1) met individuen of heel massaal (bloggen, twitteren) te communiceren. Deze ontwikkeling, die eigenlijk pas begonnen is, zal de vorming van sociaal kapitaal enorm gaan versnellen en zal het organisatielandschap ingrijpend veranderen. We zien nu al organisaties die steeds minder managers hebben, het sociaal kapitaal (mede gestuurd door social media) neemt de “managementrol” over. Het lijkt erop dat we aan de vooravond staan van een tijdperk waarin het niet meer gaat om management en organisatie, maar om community based organiseren (met nadruk op het werkwoord “organiseren” in plaats van de zelfstandige naamwoorden “management” en “organisatie”). Sommige auteurs beweren al dat oude organisaties sterfhuizen zijn (Ismail & van der Geest, 2013; Aslander & Witteveen, 2015). De spannende vraag is natuurlijk of zij gelijk krijgen en hoe snel dit allemaal gaat.  Feit is dat het concept communities (en sociaal kapitaal) en de impact van social media op organiseren hoog op de agenda moeten staan.

Binnen AOG School of Management is Michiel  Schoemaker kerndocent van de opleiding Talent en Organisatieontwikkeling. Wilt u meer weten over deze opleiding? Download dan nu de brochure!